జనమేజయా! చక్కని విశాల నేత్రాలు కల అర్జునుడు యుద్ధంలో కౌరవులను జయించి విరాటునియొక్క గోధనాన్ని తిరిగి తీసుకొనివచ్చాడు. (1)

పరాజితులైన కౌరవులు వెళ్ళిన తర్వాత ఎంతోమంది కురుసైనికులు గహనాలైన వనాలనుండి వివిధ ప్రదేశాల నుండి బయటకు వస్తున్నారు. వారంతా భయంతో కంపించి పోతున్నారు. వారి జుట్టు కకావికలయ్యింది. ఆకలి దప్పులతో అలసి పోయారు. చైతన్యం పూర్తిగా తిరిగిరాని వారందరూ చేతులు జోడించి బయటకు వస్తున్నారు. (2,3)

వారందరూ అర్జునునికి నమస్కరించి కంగారు పడుతూనే అర్జునునితో ఇలా అన్నారు. 'పార్థ! మీకు మేము ఏవిధమైన సేవ చేయగలం? (4)

మేమంతా హృదయాంతరాళాల్లో దాగిన ప్రాణాలను నిలుపుకొన్నాము. ప్రాణరక్షణకై మిమ్ము యాచిస్తున్నాము. అర్జునా! మేము నీదాసులము. నీచే రక్షింప బడవలసినవారము!' అన్నారు.

అర్జునుడు ఇలా అన్నాడు. 'సైనికులారా! విచారాన్ని వీడండి. అనాథులను, దుఃఖితులను, దీనులను, కృశించినవారిని, ముసలివారిని, పరాజితులను, శస్త్రపరిత్యాగం చేసినవారిని, నైరాశ్యంలో ఉన్నవారిని, నమస్కరిస్తున్న వారినీ నేను సంహరించను. మీకు శుభం కలుగుతుంది. సుఖంగా వెళ్ళండి. మీకి ఎంత మాత్రం భయం వద్దు. నేను బాధితులను చంపాలని భావించను. మిమ్మందరినీ అనునయిస్తున్నాను. (5)

వైశంపాయను డిలా అన్నాడు. జనమేజయా! అర్జునుని నుండి అభయదానాన్ని పొందిన యోధు లందరూ అర్జునుని కాయుర్దాయం, కీర్తి, యశస్సు కలగాలని ఆశీర్వదిస్తూ ఆనందాన్ని కలిగించారు. (6)

అర్జునుడు శత్రువులను విడిచిపెట్టి, వారికి జీవనదానం చేశాడు. దెబ్బతిన్న గజంలా విరాటనగరాభిముఖంగా

ప్రయాణిస్తున్న అర్జునునిపై ఆక్రమణం చేయటానికి కౌరవులెవ్వరూ సాహసించలేకపోయారు. (7)

శత్రువినాశకుడయిన అర్జునుడు మేఘాల్లా వచ్చిపడిన కురుసైన్యసమూహాన్ని పారద్రోలి, మత్స్యదేశరాజు కుమారుడైన ఉత్తరుని గాఢంగా కౌగలించుకొని, ఇలా అన్నాడు. (8)

'నాయనా! నీతండ్రివద్దనే పాండవులందరూ కాలం గడుపుతున్నారు. ఈ విషయం నీకొక్కడికే తెలుసు. కనుక నీవు నగరంలోకి పోయి పాండవులను ప్రశంసించవద్దు. ఎందుకంటే మత్స్యరాజు విరాటుడు భయంతో ప్రాణత్యాగం చేసే ప్రమాదం ఉంది. (9)

ఉత్తరకుమారా! నీవు నగరంలో ప్రవేశించి తండ్రిని సమీపించి 'కురుసైన్యమంతా నాచేతనే జయించబడింది. నేనే గోసంపదను జయించి తీసుకివచ్చాను. యుద్ధంలో చేసిన ప్రతికార్యమూ నేను సాధించినదే" అని చెప్పుమన్నాడు అర్జునుడు. (10)

ఉత్తరకుమారుడిలా అన్నాడు. 'సవ్యసాచీ! నీవు చేసిన ఈ అద్భుతకార్యం మరొకరికి సాధ్యం కాదు. నీవు చేసిన పని చెయ్యగలిగే అద్భుతశక్తి నాకు లేదు. అయినా నీవు ఆజ్ఞాపించే వరకు నాతండ్రివద్ద నీకు సంబంధించిన విషయాలేవీ తెలియపర్చను.' (11)

వైశంపాయనుడు ఇలా అన్నాడు. జనమేజయా! జయశీలుడైన అర్జునుడు శత్రుసేనను జయించి, కౌరవులనుండి సమస్త గోధనాన్ని తిరిగి సంపాదించి శ్మశానాన్ని చేరుకుని జమ్మిచెట్టువద్ద నిలబడ్డాడు. ఆ సమయంలో అర్జునుని శరీరం బాణపుగాయాలతో కకావికలై ఉంది. (12)

తరువాత అగ్నిసమానతేజస్కుడైన మహాకపి, భూత సమూహంతో పాటు ఆకసంలోకి ఎగిరిపోయాడు. అలాగే మాయచేసినట్లు సింహధ్వజం మళ్లీ రథాన్ని చేరింది. (13)

కురుశ్రేష్ఠుల యుద్ధసామర్థ్యం పెంచి పోషించే గాండీవాన్ని అక్షయతూణీరాన్ని బాణాలను పూర్వం లాగే జమ్మిచెట్టుమీద దాచి, ఉత్తరుడు మహాత్ముడైన కిరీటి సారథిగా సంతోషంగా నగరాన్ని ప్రవేశించాడు. (14)

పార్థుడు శత్రుసమూహాన్ని జయించి, అద్భుతకార్యాన్ని నిర్వర్తించి, తిరిగి పూర్వం లాగే జడను అలంకరించుకొని, ఉత్తరుని రథం పగ్గాలను చేపట్టాడు. మనస్వియైన అర్జునుడు బృహన్నలరూపం స్వీకరించి సారథియై సంతోషంగా నగరంలో ప్రవేశించాడు. (15)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. రాజా! తరువాత కౌరవులు యుద్ధంలో పరాభవం పాలై వివశులై దీనవదనాలతో హస్తినాపురంవైపు ప్రయాణం సాగించారు. ఇటు అర్జునుడు కూడా విరాటనగరంవైపి ప్రయాణిస్తూ దారిలో ఉత్తరునితో ఇలా అన్నాడు. (16,17)

'రాజకుమారా! మహాబాహూ! చూడు! అన్నివైపుల నుండి గోగణమంతా గోపాలకులతో సహా తిరిగి వచ్చింది. కనుక అపరాహ్ణసమయంలో విరాటనగరానికి వెడదాము. ప్రస్తుతం గుర్రాలను నీళ్ళు త్రాగించి సేద తీరుద్దాము. (18,19)

ఈ గోపాలురను నీవు శీఘ్రంగా నగరంలోనికి పంపు. వారు ప్రియమైన నీవిజయవార్తను నగరమంతా చాటిచెప్పాలి.' (20)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. జనమేజయా! వెంటనే ఉత్తరుడు పార్థుని సూచన మేరకు శీఘ్రంగా దూతల నాజ్ఞాపించాడు. 'వెళ్ళండి మహారాజుతో న విజయగాథను చెప్పండి. శత్రువులు పారిపోయారని గోసంపద విడిపింపబడిందని తెలియచేయండి.' (21)

ఈవిధంగా అర్జునుడు ఉత్తరుడు సంప్రదించుకొని తరువాత జమ్మిచెట్టును సమీపించి, విజయంతో మళ్ళీ సంతోషాన్ని పొంది పూర్వం అచట పాత్రలో ఉంచబడిన అలంకారాన్ని శరీరానికి అలంకరించుకొన్నారు. (22)

ఇలా శత్రుసైన్యాన్నంతా పరాభవించి, కౌరవుల నుండి సమస్త గోధనాన్ని లాగివేసి విరాట కుమారుడు, వీరుడు అయిన ఉత్తరుడు బృహన్నల సారథ్యంలో నగరంలో ప్రవేశించాడు. (23)

ఇది శ్రీమహాభారతమున విరాటపర్వమున గోహరణ పర్వమను ఉపపర్వమున

ఉత్తరాగమనమనే అరువది ఏడవ అధ్యాయము. (67)

(దాక్షిణాత్య అధిక పాఠము 2 1/2 శ్లోకములు కలిపి మొత్తము 25 1/2 శ్లోకములు.)