వి॥తె॥ ఈమాటలు ప్రజలు విరాటునితో చెప్పినట్లుంది. కాని తెలుగులో కొద్ది మార్చాడు తిక్కన. విరాటుడు సుదేష్ణతో అంటాడు. చక్కని పద్యం.

ఉ॥ ఆకమలాక్షిరూపమహిమాతిశయంబు మనోహరంబు, భో

గైకపరాయణుల్ పురుషు;లంగజుఁడప్రతికారచేష్టిత

స్వీకృతలోకుఁ;డట్లగుట చేటు పురంబున వారి కెప్పుడుం

గా కెటులుండు? నిట్టి యవగాఢపు పొత్తు మనంగ వచ్చునే? (3-33)

ఆ సైరంధ్రి సౌందర్యవిశేషం అందరిమనస్సులనూ ఆకర్షిస్తుంది. మగవాళ్లు భోగాసక్తులై ఉంటారు. మన్మథుడు తన చేష్టలతో లోకులందరినీ లొంగదీసుకొన్నవాడు. అందుచేత పురజనులకు చేటురాకుండా ఎలా ఉంటుంది? ప్రమాదకరమైన ఈపొత్తు ఉండవచ్చునా?

వి॥తె॥ ద్రౌపది భీముని వైపు చూడకుండా తనలో తాననుకొన్నట్లు ఇలా అంది. "కీచకులు చేసే పాపకృత్యం నుండి తప్పించి నన్ను కాపాడిన గంధర్వరాజుకు ఎల్లప్పుడూ భక్తి తాత్పర్యాలతో నమస్కరిస్తూ జీవిస్తాను. (3-40)

వి॥తె॥ భీముడిలా అన్నాడు. భార్యను ఆపదనుండి రక్షింపని భర్త భర్తయేకాడు. రక్షించడం పురుషధర్మం. లోకన్యాయం. అలా చేస్తేనే భార్య సంతోషిస్తుంది. అది వారి ధర్మం కనుక వారిని ఆ పని చేసినందుకు ప్రశంసించవలసిన పని లేదు. (3-42)

వి॥తె॥ 'నీ మాటల్లో వినాలని ఉంది' అని బృహన్నల అంటే దానికి సైరంధ్రి 'రాజకన్యలకు నృత్యం నేర్పుతూ సుఖంగా ఉండే నీకు ఈసైరంధ్రి ఏమయితే ఏమిటి?' అంటుంది. దానికి సమాధానంగా అర్జునుడు "ఈ అసహ్యపు పుట్టువు పుట్టిన నాబాధ ఎవరికి తెలుస్తుంది? నేనెంతబాధ పడుతున్నానో" అంటాడు.

వి॥ సం॥ 1. తిర్యగ్యోని యనగా నీచ శరీరము అని (నీల)

2. 'బాలే' అనుదానికి వాలే అని పాఠాంతమరమనియు వా+అలే = వా = ఇవార్థము. అలే = చెలియా! అనిసంబోధన (అర్జు)

వి॥ తె॥ తిర్యగ్యోని గతా అన్నదానికి తిక్కమ' ఎవపుపుట్టువు' అని తెనిగించాడు.(అసహ్యపు జన్మ)

వి॥తె॥ "గంధర్వాశ్చాతికోపనాః" అన్న మాటనాధారంగా చేసుకొని తిక్కన సుదేష్ణచేత సైరంధ్రితో ఇలా అనిపిస్తాడు.

బిరుదు గల మగలు గలరని

తరమిడి చంపింపఁ జూచెదవు; జనములు నీ

పొరువునఁ బో వెఱతురు; మా

పురమును రాష్ట్రంబు వెడలి పొ మ్మెందైనన్,

కీచక మరణం సుదేష్ణను ఎంతగా బాధించిందో ఈమాటలవల్ల తెలుస్తుంది.

వి॥తె॥ ఇక్కడ సైరంధ్రి సుదేష్ణను పదుమూడు రోజులుండ నిమ్మని అర్థించినట్లు అంది. కాని ఆమె అంగీకరించి నట్లు చెప్పలేదు. తిక్కన దాన్ని వివరాలతో చెప్పాడు. సైరంధ్రి మరింత తెలివితేటలతో మాట్లాడినట్లు ఉంది. ఎదుటివారి మనసు తెలిసికొనగల ధీశక్తి మాత్రమే గాక సైరంధ్రికి వరుల మనసును నియంత్రించగల శక్తి కూడ ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది.