సాత్యకి పలికాడు - బలరామా! ఇది కూర్చునిఇ విలపించే సమయం కాదు. మనం ముందుగా ఏదో ఒకటి చెయ్యాలి. అది అందరం కలిసి మాత్రం చెయ్యాలి. ధర్మజుడు మనకేమీ చెప్పకపోయినా కాలయాపన చెయ్యక మనం శత్రువులకు సమాధానం చెప్పాలి. (1)

ఈ లోకంలో ఎవరికి ప్రభువులు ఉన్నారో, సహాయకులు ఉన్నారో వారు స్వయంగా ఏ పనినీ ప్రారంభింపనవసరం లేదు. వారికి అన్నిపనుల్లోను సహాయకులు, స్నేహితులు ఉంటారు. యయాతిని ఉద్ధరించటంలో శిబి మొదలయినవారు సహాయపడ్డారు గదా! (2)

ప్రపంచంలో ఎవని పనులు అతని సహాయకులు ఆలోచించి ప్రారంభిస్తారో ఆ పురుషశ్రేష్ఠులే సహాయకులు కలవారు. వారు అనాథలవలె ఎప్పుడూ కష్టాన్ని పొందరు. (3)

బలరామకృష్ణులు, ప్రద్యుమ్నసాంబులు, నాతో కలిసి త్రైలోక్యనాథులు వారిని సేవిస్తున్నా పార్థులు అరణ్యంలో ఏ కారణం చేతో నివసిస్తూనే ఉన్నారు. (4)

చిత్రవిచిత్రాయుధాలు, కవచాలు ధరించి యాదవసేన ఈ రోజునే యుద్ధానికి బయలుదేరటం ఉత్తమం. దుర్యోధనుడు యాదవసేనచే జయింపబడి బంధు, సోదర, బలగాలతో యముని వద్దకు వెళ్ళుగాక. భగవానుడు శ్రీకృష్ణుడు ప్రత్యేకంగా పాల్గొనకపోయినా మీరే క్రోధాగ్నిలో ఈ భూమండలాన్ని అగ్నిజ్వాలల్లో మండించగలరు. అది దేవరాజు అయిన మహేంద్రుడు పరివారంతో కూడిన వృత్రుని చంపటంతో సమానం. (5,6)

సోదరుడు, స్నేహితుడు, గురువు, శ్రీకృష్ణుని ఆత్మబంధువు అయిన అర్జునుడు ఇప్పుడు ఇక్కడ లేడు. దేనికొరకు మానవులు మంచి కుమారునీ, గురువుకు ప్రతికూలం కాని శిష్యునీ కోరుతారో ఆ సమయం ఇప్పుడు ఆసన్నం అయింది. (7)

యోగ్యుడైన శిష్యుడు, ఉత్తమపుత్రుడు శస్త్రాస్త్రాలు ధరించి, అపారపరాక్రమాన్ని చూపే సమయం ఇదే. నేను ఒక్కడినే యుద్ధభూమిలో గొప్పగొప్ప ఆయుధాలతో శత్రువులనందర్నీ అస్త్రవర్షంతో నాశనం చేసి సైనికులను జయిస్తాను. అట్టివారు మాకూ ఉన్నారు. (8)

సర్పం, అగ్ని, విషం వీటితో సమానమైన బాణాలతో శత్రువుల శిరస్సులను మొండెము నుంచి వేరు చేస్తాను. యుద్ధభూమిలో తీక్ష్ణధార కల ఖఢ్గంతో వారి శిరస్సును బలంగా తెగనరకుతాను. (9)

ఆ దుర్యోధనుని సైనికులందర్నీ, కౌరవులనందర్నీ చంపివేస్తాను. యుద్ధంలో భయంకరంగా పోరాడే యోధులు హర్షోత్సాహాలతో నా శస్త్రాస్త్రాల వేగాన్ని చూస్తారు. (10)

ప్రళయకాలమందలి అగ్ని గడ్డివామును అవలీలగా నాశనం చేసినట్లు నేను ఒక్కడినే కౌరవసేనను నాశనం చేస్తాను. ప్రద్యుమ్నుడు విడిచిన బాణాలను కృప, ద్రోణ, వికర్ణ, కర్ణులు సహింపలేరు. (11)

నేను అభిమన్యుని పరాక్రమం తెలిసినవాడను. సమరభూమిలో నిలచిన ప్రద్యుమ్నుని శక్తిని ఎఱుగుదును. వీరశ్రేష్ఠుడైన సాంబుడు దుశ్శాసనుని అణచిపెట్టి తన రెండు చేతులతో సారథి, రథాలతో కూడిన దుశ్శాసనుని శాసింపగలడు. (12)

జాంబవతి కుమారుడు సాంబుడు యుద్ధంలో ప్రచండ పరాక్రమవంతుడిగా మారిపోతాడు. ఇతనిచే బాల్యంలోనే శంబరాసురుని సేన అంతా నాశనం చేయబడింది కదా! (13)

ఇతని పిక్కలు గుండ్రంగా ఉంటాయి. చేతులు, పొడవుగా, బలంగా ఉంటాయి. యుద్ధంలో వీటితో అశ్వారోహకులను ఎందరినో చంపగలడు. సంగ్రామ భూమిలో మహారథుడైన సాంబుని ఎదుట ఎవడు నిలువగలడు? (14)

అంత్యకాలంలో యముని చేతుల నుండి బయటపడలేని మనుజుని వలె యుద్ధభూమిలో సాంబుని అధీనమైనవాడు జీవితాన్ని తిరిగి పొందలేడు. (15)

వసుదేవనందనుడైన శ్రీకృష్ణుడు మహారథులైన ద్ర్రోణభీష్ములను, పుత్రసహితంగా సోమదత్తుని, కౌరవసేననంతటినీ బాణాగ్నిజ్వాలల్లో భస్మం చేస్తాడు. (16)

చేతిలో ఆయుధం, బాణాలు, చక్రాయుధం కల కృష్ణుని పరాక్రమాన్ని యుద్ధంలో సహింపగలవాడు దేవతలతో కూడిన సమస్తలోకాల్లో ఎవడూ లేడు. (17)

కత్తిడాలు స్వీకరించిన అనిరుద్ధుడు కూడ యజ్ఞంలో వేది దర్భలతో కప్పబడినట్లు యుద్ధభూమిని శత్రువుల తలలతో, మొండెములతో కప్పుతాడు. గదుడు, ఉల్ముకుడు, బాహుకుడు, భానుడు, నీథుడు, ప్రత్యేకించి యుద్ధవీరుడు నిశఠుడు, సారణ, చారుదేష్ణులు వీరందరు కులానికి తగిన పరాక్రమాన్ని ప్రదర్శిస్తారు. (18,19)

యాదవవంశీయుల వృష్ణి, భోజ, అంధక సాత్త్వత, శూరసేన జాతీయుల సేన యుద్ధంలో ధృతరాష్ట్రపుత్రులను సమూలంగా చంపి లోకంలో కీర్తిని విస్తరింపచేస్తుంది. (20)

ధర్మవేత్తలలో అగ్రగణ్యుడైన ధర్మరాజు ద్యూతంలోని నియమం ప్రకారం వనవాసం చేస్తూంటే అంతవరకు అభిమన్యుడు ఈ భూమిని పరిపాలిస్తాడు. (21)

మనబాణాలచే శత్రువులను జయించి పదమూడు సంవత్సరాలు గడచిన పిమ్మట ధర్మరాజు రాజ్యాన్ని అనుభవిస్తాడు. ధార్తరాష్ట్రులు లేకుండా చేయటమూ, కర్ణుని చంపటమూ మనం చేయవలసినపని. దీనివలన మనకీర్తి పెరుగుతుంది. (22)

వాసుదేవుడు ఇలా అన్నాడు - మధువంశాగ్రణీ! నీ మాటలు ముమ్మాటికీ నిజం. దీనిలో కొంచెం కూడ సందేహం లేదు. నీ మాటలను నేను సమర్థిస్తున్నాను. కాని కురుకుల భూషణుడైన ధర్మరాజు తన భుజాలతో జయింపని భూమిని ఎన్నడూ అనుభవింపడు. (23)

కోరికతోగాని, భయంతోగాని, లోభంతోకాని ధర్మరాజు స్వధర్మాన్ని ఎన్నడూ విడువడు. అలాగే అతిరథులు భీమార్జునులు, కవలలు నకుల సహదేవులు, ద్రుపదపుత్రి ద్రౌపది తమతమ ధర్మాలను ఎన్నడూ విడువరు. (24)

భీమార్జునులు ఇద్దరే యుద్ధంలో ఈ భూమిపై సాటిలేనివారు. నకుల సహదేవులతో, భీమార్జునులతో కలిసిన ధర్మజుడు భూమిని శాసించకుండా ఎలా ఉంటాడు? (25)

పాంచాల రాజు, కేకయుడు, చేదిరాజు, మనమందరం కలిసి యుద్ధంలో పరాక్రమం చూపితే అపుడే శత్రువులనే వారు ఇక ఉండరు. (26)

యుధిష్ఠిరుడు పలికాడు - సాత్యకీ నీ పలుకులు సత్యాలు. నీవంటి వీరునికి ఆశ్చర్యం అనేది లేదు. కాని నాకు సత్యాన్ని

రక్షించటమే ప్రధానం. రాజ్య ప్రాప్తి కాదు. నా స్వరూపం పూర్తిగా శ్రీకృష్ణునికి తెలుసు. అలాగే శ్రీకృష్ణుని స్వరూపం నాకు బాగా తెలుసు. (27)

శినివంశప్రధానవీరుడా! సాత్యకీ! శ్రీకృష్ణుడు పరాక్రమం చూపడానికి సమయాన్ని నిర్ణయిస్తే అప్పుడు నీవూ, శ్రీకృష్ణుడూ అందరూ కలిసి సుయోధనుని జయుస్తారు. (28)

యాదవవీరులందరూ ఇప్పుడే ద్వారకకు బయలుదేరండి. మీరు మాకు ప్రభువులు, సహాయకులు, అంతేకాక లోకానికి అంతటికీ రక్షకులు. మీతో కలియటమే నాకు ఆనందాన్ని ఇచ్చే విషయం. ధర్మపాలనలో మీరు ఎల్లప్పుడు సావధానులై ఉండాలి. మళ్ళీ నేను మిమ్ములను ఒకచోట చేరగా చూస్తాను. (29)

యాదవపాండవులు ఒకరితో ఒకరు సంప్రదించుకొని, వృద్ధులకు నమస్కరించి, బాలురను తనివితీరా కౌగిలించుకొని, తమతమ గృహాలకు వెళ్ళారు. పాండవులు ఇదివరకటిలాగే తీర్థయాత్ర ప్రారంభించారు. (30)

శ్రీకృష్ణునికి వీడ్కోలు పలికి ధర్మరాజు లోమశమహర్షితో, సోదరులతో, సేవకులతో, భార్యతో కలిసి విదర్భరాజుచే పూజలను పొంది, ఉత్తమతీర్థాలు గల పయోష్ణీనదీ తీరాన్ని చేరాడు. (31)

ఆ నదీజలంలో యజ్ఞంలోని సోమరసం కలిసింది. పయోష్ణీనదీతీరంలో ఆ జలాన్ని త్రాగి అక్కడే నివసించారు. ఆ సమయాన ప్రసన్నులయిన బ్రాహ్మణులు ధర్మరాజు అనేకవిధాల కొనియాడారు. (32)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున తీర్థయాత్రాపర్వమను ఉపపర్వమున యాదవగమనము అను నూట ఇరువదియవ అధ్యాయము. (120)