యుధిష్ఠిరుడు పలికాడు.

లోమశమహర్షీ! నాకు తెలిసినంతవరకు నేను సాత్త్వికగుణహీనుణ్ణి కాను. అయినా దుఃఖపరంపరను పొందాను. నావలె ఇలాంటి దుఃఖాలు పొందినవారు ఇతరులు రాజులెవరూ ఉండరేమో? (1)

లోమశా! శత్రువులైన దుర్యోధనాదులు సాత్త్వికగుణహీనులని ఎఱుగుదును. ధర్మపరాయణులు కూడ కారు. అలాంటప్పుడు ఉత్తరోత్తరాభివృద్ధిని వారెలా పొందారు. (2)

లోమశుడిలా అన్నాడు.

అధర్మమందు ఆసక్తి కల్గి ఆ అధర్మకారణంగా నీ శత్రువులు వృద్ధిని పొందితే వారిని గురించి దుఃఖించవలసిన అవసరం నీకు లేదు. (3)

నరుడు ముందుగా అధర్మం చేత వృద్ధిని పొంది, శుభాలను పొంది, శత్రువిజయం సాధించిన తరువాత సమూలంగా నశిస్తాడు. (4)

రాజా! "దైత్యదానవులు అధర్మంగా నడచుకొని వృద్ధిని పొంది చివరకు నశించారు." నేను ప్రత్యక్షంగా చూశాను. (5)

రాజా! పూర్వం దేవయుగంలో నాకళ్ళతో చూసిన విషయాలను వివరిస్తాను. దేవతలు ధర్మంపట్ల ఆసక్తి కలిగి, దానవులు అధర్మం పట్ల ఆసక్తి కలిగి మెలిగారు. (6)

దేవతలు స్నానార్థం తీర్థాల నాశ్రయించారు. రాక్షసులు తీర్థాల వైపు చూడనుకూడ చూడలేదు. అధర్మం కారణంగా దేవతలలో గర్వం వృద్ధి చెందింది. (7)

గర్వం వలన అహంకారం, అహంకారం వలన క్రోధం ఏర్పడి, క్రోధం వలన నిర్లజ్జ, నిర్లజ్జ వలన సదాచారహీనత వారిలో కలిగాయి. (8)

కౌంతేయా! సిగ్గు, సంకోచం, సదాచారం, మంచి నడవడిక లేని రాక్షసులను ఓర్పు, లక్ష్మి, స్వధర్మం విడచిపోయాయి. లక్ష్మి దేవతలను చేరింది. అలక్ష్మి (జ్యేష్ఠాదేవి) రాక్షసులను చేరించి. అలక్ష్మి, ప్రవేశించే వారిలో గర్వం, దురహంకారాం పెరిగిపోయాయి. అదే సమయాన దైత్యదానవుల్లో కలి ప్రవేశించాడు. దానవులు అలక్ష్మి చేరటంతో, కలి ప్రభావంచే, దురహంకారంతో సత్కర్మలను చేయలేక వివేకరహితులై ఉన్మత్తులు అయ్యారు. అప్పుడే వారి వినాశం జరిగింది. (9-12)

యశీహీనులై దైత్యులు నశించారు. ధర్మశీలురై దేవతలు సముద్ర, ఆశ్రమ, నదీ, సరోవరతీర్థయాత్రలను సేవించారు. ఆ ప్రదేశాల్లో వారు తపస్సు, యజ్ఞాలు, దానాలు చేయటం చేత మహాత్ముల ఆశీర్వాదంతో పాపాల నుంచి విముక్తులు అయి శుభాల్లో భాగస్వాములు అయ్యారు. ఉత్తమనియమాలతీ దేవతలు తీర్థయాత్రలు సాగించి ప్రతిగ్రహణ లేకుండా తీర్థసంచారం చేశారు. ఉత్తమైశ్వర్యాదులను పొందారు. ధర్మాన్ని అనుసరించి రాజులు పరిపాలన సాగిస్తే వారి రాజ్యం అభివృద్ధి చెంది శత్రువులు నశిస్తారు. కావున ఈవిధంగా సోదరులతో తీర్థయాత్రల్లో స్నానాలు ఆచరించి నీవు పోయిన రాజ్యలక్ష్మిని తిరిగి పొందుతావు. రాజేంద్రా! ఇదియే అత్యుత్తమం అయిన సనాతన మార్గం. (13-16 1/2)

నృగమహారాజు, ఉశీనరపుత్రుడు శిబి, భగీరథుడు, గయుడు, పూరుడు, పూరూరవుడు, వసుమనుడు తపస్సును ఆచరిస్తూ తీర్థయాత్రలను సాగించి మహాత్ముల దర్శనం చేసి పవిత్రులు అయి కీర్తి, గొప్పధనం సంపాదించారు. రాజేంద్రా! అలాగే నీవు కూడ తీర్థయాత్రలచే పొందిన పుణ్యం కారణంగా అధికసంపదలు పొందుతావు. (17-19 1/2)

పుత్రబంధుసేవకసహితుడైన ఇక్ష్వాకుమహారాజు, ముచుకుందుడు, మాంధాత, మరుత్తుడు పుణ్యకీర్తులను ఆర్జించి దేవతల, దేవర్షుల అనుగ్రహంతో కీర్తి, ఐశ్వర్యం సంపాదించారు. అదేవిధంగా నీవు కూడ కీర్తిప్రతిష్ఠలను, ధనాన్ని సాధిస్తావు. ధృతరాష్ట్రుని పుత్రులు దుర్యోధనాదులు పాపమోహవశులై దైత్యుల వలె నశిస్తారు. ఇందులో ఏవిధమైన సందేహం లేదు. (20-22)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున తీర్థయాత్రాపర్వమను ఉపపర్వమున లోమశతీర్థయాత్ర అను తొంబది నాల్గవ అధ్యాయము. (94)

(దాక్షిణాత్యా అధికపాఠము 1 శ్లోకముతో కలిపి మొత్తము 23 శ్లోకాలు)