బృహదశ్వుడిలా అన్నాడు - ధర్మజా! తర్వాత దమయంతి జూదంలో పిచ్చిపట్టినవానివలె ఉన్న పుణ్యాత్ముడయిన నలుని చూసి భయమూ, శోకమూ కలిగినా కనపడనీయక స్తిమితంగా నలవిషయంలో తన కర్తవ్యాన్ని గురించి ఆలోచించింది. (1,2)

దమయంతి పాపాన్ని శంకిస్తూనే నలునికి ప్రియం చెయ్యాలని కోరి, నలుడు సర్వస్వాన్ని పోగొట్టుకున్నట్లు తెలిసి... (3)

యశోవతీ, హితురాలూ, సర్వవిషయాలలోనూ నేర్పరియు, తమపట్ల అనురాగం గలదీ మాటకారీ యైన పరిచారిక బృహత్సేన నుద్దేశించి - (దమయంతి ఈ క్రింది విధంగా పల్కింది). (4)

బృహత్సేనా! మంత్రులను రావించి, జూదంలో పోయినదిగాక మిగిలిన ధనం ఎంతో? తెలుపుమని రాజాజ్ఞగా చెప్పు. (5)

అపుడు మంత్రులందరు నలుని శాసనాన్ని విని మన అదృష్టమెట్లున్నదో అని మహారాజును చేరారు. (6)

వారందరు రెండవపర్యాయం దమయంతి చెంతకు వచ్చారు. దమయంతి కూడ మరోసారి నలునకు నివేదించింది. కాని అతడు ఆమోదించలేదు. (7)

తనమాటను ఆమోదించని భర్తను చూచి దమయంతి సిగ్గుతో అంతఃపురానికి వెళ్ళింది. జూదం నలునకు ప్రతికూలంగా ఉన్నట్లు, నలుని సర్వస్వం హరింపబడినట్లు తెలిసింది. బృహత్సేనను పిలిచి వెంటనే నలుని ఆజ్ఞగా తెల్పి రథసారథియైన వార్ష్ణేయుని తోడ్కొని రమ్మని పంపింది. (8-10)

ఆ దమయంతి మాటలు విన్న బృహత్సేన వార్ష్ణేయుని తోడ్కొని వచ్చింది. ఆప్తులైన పురుషులతోనున్న వార్ష్ణేయునితో దేశకాలపరిస్థితులను, ప్రాప్తకాలాన్ని గుర్తించిన దమయంతి సాంత్వనవాక్కులతో ఇలా పలికింది. (11,12)

వార్ష్ణేయా! మహారాజు మంచిస్థితిలో ఉన్నప్పుడు నీవిషయంలో ఎలా వుండేవారో నీకు తెలుసు కదా! విషమస్థితిలోనున్న మహారాజునకు సహాయం చేయటానికి నీవే తగినవాడవు. (13)

పుష్కరుని చేతిలో ఓడిపోయినపుడల్లా మహారాజునకు పాచికలాటపై ఆసక్తి పెరుగుతోంది. (14)

పుష్కరుని పాచికలు ఆతనికి అధీనాలై ప్రవర్తిస్తున్నాయి. నలుని పాచికలు అభీష్టానికి వ్యతిరేకంగా పడుతున్నాయి. (15)

మహారాజు తనవారి మాటలను, మిత్రుల మాటలను, చివరకు నామాటలనూ జూదంపై వ్యామోహంతో పెడచెవిని పెడుతున్నారు. ఈ విధంగా మా మాటలను అభినందించకపోవటం కేవలం మహాత్ముడైన మహారాజు దోషమని నేను భావింపను. ఎందుకో! రాజు మోహంతో నామాట కూడా వినటంలేదు. (16,17)

సారథీ! నా మనస్సు నిర్మలంగా లేదు. ఎపుడయినా భావం కూడ మారవచ్చు. కాని నిన్నిపుడు శరణు వేడుతున్నాను. నా మాట ప్రకారం చేయుము. (18)

నలునకు ప్రీతిపాత్రమై మనోవేగంతో వెళ్ళే గుర్రాలను రథానికి పూన్చి మాపిల్లలైన ఈ ఇంద్రసేనుని, ఇంద్రసేనను రథంపై కూర్చుండబెట్టి కుండినగరానికి తీసుకొనివెళ్ళాలి. (19)

నాజ్ఞాతుల వద్ద (తల్లిదండ్రులచెంత) ఈ పిల్లలిద్దరిని ఉంచి రథాశ్వసహితంగా నీవు యథేచ్ఛగా అక్కడే ఉండు. లేదంటే మరెక్కడికైనా వెళ్ళు. (20)

నలసారథియైన వార్ష్ణేయుడు దమయంతి చెప్పిన విషయాన్నంతా నలమహారాజుయొక్క ముఖ్యులైన మంత్రులకు నివేదించాడు. (21)

ధర్మరాజా! మంత్రులతో కలసి చర్చించి ఒక నిర్ణయానికి వచ్చి వారి అనుమతిని పొంది, వార్ష్ణేయుడు పిల్లలిద్దరినీ రథంపై ఎక్కించుకొని విదర్భకు వెళ్ళాడు. (22)

విదర్భ చేరి భీమమహారాజునకు నలుని విషయాన్ని తెలిపి ఇంద్రసేనను, ఇంద్రసేనుని వారిచెంతనే ఉంచి, గుర్రాలను రథాన్ని కూడ కుండిన నగరంలోనే వదలి తిరిగి, తిరిగి, వార్ష్ణేయుడు అయోధ్యకు వెళ్ళాడు. (23,24)

దుఃఖంతో వార్ష్ణేయుడు ఋతుపర్ణమహారాజు చెంతకు చేరాడు. వారికి రథసారథియై జీవనభృతిని పొందాడు. (25)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున నలోపాఖ్యానపర్వమను ఉపపర్వమున నలదమయంతుల సంతానమును కుండిననగరమునకు జేర్చుట యను అరువదియవ అధ్యాయము. (60)