వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు - కొంతకాలం తర్వాత ధర్మరాజు వ్యాసమహర్షి సందేశాన్ని స్మరించి, ఏకాంత ప్రదేశంలో ప్రజ్ఞాప్రసిద్ధుడైన అర్జునునితో ఒక మాట చెప్పాడు. ముహూర్తకాలం వనవాసాన్ని స్మరించుకొని, శత్రుదమనుడైన ధర్మరాజు సాంత్వపూర్వకంగా చేతితో స్పృశించి, ఏకాంతంలో ధనంజయునితో ఇలా చెప్పాడు. (1-3)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

భరతనందనా! భీష్మ, ద్రోణ, కృప, కర్ణ, అశ్వత్థామలయందు నాలుగు పాదాల ధనుర్వేదమ్ నేడు సంపూర్ణంగా ప్రతిష్ఠితమై ఉంది. (4)

దైవ బ్రాహ్మ మానుషపద్ధతులకు సంబంధించిన సర్వాస్త్ర ప్రయోగం సంపూర్ణంగా ఎరుగుదురు. అస్త్రాల గ్రహణధారణలు ప్రయత్నపూర్వకంగా ఎరుగుదురు. శత్రువులు ప్రయోగించిన ఆయా అస్త్రాల చికిత్స (నివారణోపాయము) ను కూడా వారు ఎరుగుదురు. (5)

ధృతరాష్ట్రపుత్రుడైన దుర్యోధనుడు వారందరికి నచ్చచెప్పాడు. వారికి ఉపభోగసామగ్రిని సమకూర్చి సంతుష్టులను చేశాడు. వారిపట్ల గురుభావంతో ప్రవర్తిస్తున్నాడు. (6)

యోధులందరిపట్ల దుర్యోధనుడికి మిక్కిలిప్రేమ ఉంది. అతడు ఆచార్యులందరిని గౌరవించాడు. వారంతా సంతుష్టులైనారు. అందువల్ల అతనికోసం వారు ఎల్లపుడూ శాంతికి ప్రయత్నిస్తారు. (7)

సమయోచితంగా పూజింపబడిన వారంతా ఏ పరిస్థితుల్లోనూ కూడ అతని శక్తిని క్షీణింపనీయరు. ఈ రోజున గ్రామ నగరాలతో, సాగర వనాలతో శోభిల్లుతున్న ఈ భుమండలం అంతా దుర్యోధనుడి వశంలో ఉంది. అర్జునా నీవే మాకు మిక్కిలి ఇష్టుడవు. నీపైనే భారమంతా ఉంచాం. (8,9)

శత్రుదమనా! ఈ సమయంలో చేయదగిన పనిని నేను కనుగొన్నాను. అది చెపుతాను విను. నాయనా! నేను కృష్ణద్వైపాయనుడైన వ్యాసుని నుండి ఒక రహస్యమైన విద్యను పొందాను. (10)

ఆ విద్యను యథావిధిగా ప్రయోగిస్తే సమస్తజగత్తు నీకు ప్రకాశిస్తుంది. నాయనా! ఏకాగ్రచిత్తంతో దాన్ని ధ్యానించడం ద్వారా ఆయా సమయాలలో దేవతల అనుగ్రహాన్ని పొందుతావు. భరతశ్రేష్ఠా! నీవు ఉగ్రమైన తపస్సు చెయ్యి. ధనుస్సు, కవచం, ఖడ్గం ధరించి సాధువ్రతాన్ని అవలంబిస్తున్నావు. మౌనంగా ఉండి, ఆక్రమించడానికి ఎవరికీ అవకాశం ఇవ్వకుండా ఉత్తర దిక్కుగా వెళ్లు. (11-13)

ధనంజయా! ఇంద్రునికి అన్ని దివ్యాస్త్రాల విజ్ఞానమూ ఉంది. వృత్రాసురుని వల్ల భయపడిన దేవతలంతా తమ తమ అస్త్రాలను ఇంద్రుని కిచ్చారు. (14)

ఆ దివ్యాస్త్రాలన్నీ ఇంద్రుడొక్కని దగ్గరే ఉన్నాయి. అందువల్ల అతని నుండి నీవు పొందగలవు. కనుక నీవు ఇంద్రుడినే ఆశ్రయించు. అతడు నీకు అస్త్రాల నిస్తాడు. ఈ రోజే దీక్షితుడవై ఆ దేవేంద్రుని చూడటానికి వెళ్లు. (15 1/2)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు - ఈ విధంగా చెప్పి శక్తిశాలి అయిన ధర్మరాజు మనోవాక్కాయాలను నిగ్రహించుకొని దీక్షితుడైన అర్జునునకు విధివిధానంగా ప్రతిస్మృతి విద్యను ఉపదేశించాడు. తన వీరసోదరుడైన అర్జునుని బయలుదేరమని ధర్మరాజు అనుమతి నిచ్చాడు. (16,17)

ధర్మరాజు ఆజ్ఞతో ఇంద్రుని చూడగోరిన ధనంజయుడు అగ్నికి ఆహుతు లిచ్చి, బ్రాహ్మణులకు దక్షిణలిచ్చాడు. వారు స్వస్తి వచనం పలికారు. కవచ, తలత్ర, అంగుళిత్రాలను ధరిమ్చి గాండీవాన్ని, అక్షయ్యమగు అంబులపొదిని తీసికొని, ధార్త రాష్ట్రుల వధకొరకు నిట్టూర్చి, పైకి చూచి, బయలుదేరాడు. (18-20)

శరాసనం ధరించి బయలుదేరిన అర్జునుని చూసి బ్రాహ్మణులు, సిద్ధులు, అదృశ్యంగా ఉన్న భూతాలు ఇలా అన్నాయి. (21)

బ్రాహ్మణులు జయాశీస్సులనిస్తూ - 'కుంతీనందనా! నీవు మనస్సులో కోరుకొన్న దానిని శీఘ్రంగా పొందుతావు. పార్థా! నీవు నీ అభీష్టాన్ని సాధించు. నీకు విజయం తప్పక కలుగుతుంది.' అని పలికారు. (22 1/2)

సాలవృక్షం వంటి భుజాలు, ఊరువులు కల అర్జునుడు అలా బయలుదేరుతుంటే అందరి మనస్సులలోని అభిప్రాయాన్ని గ్రహించిన ద్రౌపది ఆ వీరునితో ఇలా అంది. (23 1/2)

ద్రౌపది ఇలా చెప్పింది - కుంతీకుమారా! ధనంజయా! నిన్ను కన్నప్పుడు నీ తల్లికుంతి నీ గురించి ఏమని భావించిందో, నీ మనస్సులో ఏం కోరుకొంటున్నావో, అవన్నీ నీకు లభించుగాక. (24 1/2)

మన క్షత్రియకులంలో ఎవరూ పుట్టుకుండుగాక! బ్రాహ్మణులకు నమస్కారం. వారు భిక్షాటనచే కూడ జీవించవచ్చును. (25 1/2)

ఇది నాకు మిక్కిలి దుఃఖాన్ని కలిగిస్తోంది. పాపాత్ముడైన ఆ దుర్యోధనుడు రాజసభలో బిగ్గరగా నవ్వుతూ నన్ను 'గౌః' అని అన్నాడు. (అనేక పురుషులకు ఉపభోగక్షమమైనదని అభిప్రాయం) (26 1/2)

ఆ దుఃఖం కంటె కూడా, నన్ను నిండుసభలో మిక్కిలి అనుచితంగా మాట్లాడాడు, అది నాకు ఇంకా దుఃఖాన్ని కలిగిస్తోంది. (27 1/2)

వీరశ్రేష్ఠా! నీవు వెళ్ళిన తర్వాత నీ సోదరులు మెలకువగా ఉన్న సమయంలో నీ వీరగాథలను మాటిమాటికి చెప్పుకొంటూ ఆనందిస్తారు. ఇది నిశ్చయం. కానీ, పార్థా! నీవు చాలాకాలం ప్రవాసంలో ఉంటే మాకు భోగాలపట్ల గాని, ధనంపట్ల గాని, జీవితం పట్ల గాని ప్రీతి కలగదు. మా అందరి సుఖ దుఃఖాలు, జీవన్మరణాలు, రాజ్యం ఐశ్వర్యం, అన్నీ నీమీదే ఆధారపడి ఉన్నాయి. నీకు వీడ్కోలు పలుకుతున్నాను. కుంతీకుమారా! భరతనందనా! నీకు శుభమగుగాక! (28-31)

మహాబలా! నీవు బలవంతులలో విరోధించవద్దు, నిర్విఘ్నంగా విజయం కొరకు శీఘ్రంగా వెళ్లు. ధాతకు, విధాతకు నమస్కారం. క్షేమంగా, ఆరోగ్యంగా వెళ్ళిరా. (32)

ధనంజయా! హ్రీ, శ్రీ, కీర్తి, ద్యుతి, పుష్టి, ఉమ, లక్ష్మి, సరస్వతి - ఈ దేవతలందరూ ప్రయాణంలో నిన్ను రక్షింతురు గాక! (33)

నీవు పెద్దవారిని గౌరవిస్తావు. పెద్దన్నగారి మాటను ఆచరిస్తావు. భరతశ్రేష్ఠా! నీకు శాంతికలగడం కోసం నేను వసు, రుద్ర, ఆదిత్య, మరుద్గణాలను, విశ్వేదేవతలను, సాధ్యులను, ప్రార్థిస్తాను. అంతరిక్షంలో ఉన్న దివ్యులైన భూతాల నుండి, మార్గంలో విఘ్నం కలిగించే ఇతర ప్రాణుల నుండి నీకు శుభమగుగాక! (34, 35 1/2)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు - రాజా! ఈ విధంగా మంగళవచనాలు పలికి యశస్విని అయిన ద్రౌపది విరమించింది. (36)

ఆ తరువాత పాండునందనుడు, మహాబాహువు అయిన అర్జునుడు సోదరులకు, ధౌమ్యునకు ప్రదక్షిణం చేసి, మెరిసే తన గాండీవాన్ని తీసికొని బయలుదేరాడు. (37)

అర్జునుడు ఇంద్రుని నుండి పొందిన ప్రతిస్మృతి అనే యోగవిద్యతో కూడి ప్రకాశిస్తూ ఉండడం వల్ల, అతడు దారిలో వెళుతూ ఉంటే సర్వభూతాలూ ప్రక్కకు తప్పుకొంటున్నాయి. (38)

పరంతపుడైన అర్జునుడు తపస్వులచే సేవింపబడిన పర్వతాల మార్గంలో వెళుతూ దివ్యమూ, పుణ్యమూ, దేవతలకు ప్రీతికరమూ అయిన హిమవత్పర్వతానికి చేరుకొన్నాడు. (39)

మహామనస్వి అయిన అర్జునుడు యోగయుక్తుడవటం వల్ల మనోవేగంతో కూడిన గమనంతో వాయువులా ఒక్కరోజులోనే పవిత్రమైన ఆ హిమవత్పర్వతానికి చేరుకొన్నాడు. (40)

అతడు అలసటలేకుండా హిమవత్పర్వతాన్ని దాటి, గంధమాదనాన్ని చేరి, అక్కడ నుండి రాత్రింబవళ్ళు దుర్గమ ప్రదేశాలను దాటి వెళ్ళాడు. (41)

ఆ తరువాత ఇంద్రకీలాద్రి మీదకు చేరుకొన్నాడు. అక్కడ అంతరిక్షం నుండి 'ఆగు' (నిలు) అనే మాట విన్నాడు. అక్కడే ఆగాడు. (42)

ఆ మాటను విని పాండునందనుడు అర్జునుడు అన్ని వైపులకు దృష్టి సారించాడు. అక్కడొక చెట్టు మొదట్లో కూర్చున్న ఒక తపస్విని చూశాడు. (43)

బ్రహ్మ తేజస్సుతో ప్రకాశిస్తూ, పింగళవర్ణ జటలు ధరించి, కృశించి ఉన్న ఆ తపశ్వి అర్జునునితో ఇలా అన్నాడు. (44)

"నాయనా! ధనుర్బాణాలు, కవచం ధరించి, ఖడ్గం, తలత్రాణం ధరించి, క్షత్రధర్మాన్ని అనుసరిస్తూ ఇక్కడకు వచ్చిన నీవెవరు? ఇక్కడ శస్త్రంతో చేయదగింది ఏమీలేదు. ఇది ఇంద్రియనిగ్రహంతో, క్రోధహర్షాలు జయించి, తపస్వులైన బ్రాహ్మణులుండే ప్రదేశం. (45,46)

ఇక్కడ ధనుస్సుతో చేయవలసిన పనేమీలేదు. ఇక్కడేమీ ఎక్కడా యుద్ధం జరగటం లేదు. నాయనా! నీవు నీ ఈ ధనుస్సులు అలా ఉంచు. (పడవేయి), నీవు ఉత్తమమైన గతిని పొందుతావు. (47)

వీరా! తేజోబలాలలో నీతో సమానమైన వాడు వేరొకడు లేడు" అని పలికి ఆ బ్రహ్మర్షి మరల మరల అర్జునుని ధనుస్సు వదిలిపెట్టమని నవ్వుతూ చెప్పాడు. కాని దృఢనిశ్చయం గల అర్జునుని ధైర్యం నుండి అతడు చలింపజేయలేకపోయాడు. (48)

ఆ తరువాత ఆ బ్రాహ్మణుడు నవ్వుతూ అర్జునుడితో ఇలా అన్నాడు - అరిసూదనా! నేను ఇంద్రుడను, నీకు శుభమగుగాక! నీవు వరం కోరుకో. (49)

అలా చెప్పిన ఇంద్రునితో శూరుడు కురుకులశ్రేష్ఠుడు అయిన అర్జునుడు చేతులు జోడించి నమస్కరించి ఇలా బదులు పలికాడు. (50)

ఇపుడు నేను నీ నుండి సంపూర్ణమ్గా అస్త్ఱాన్ని గురించి తెలిసికోవాలనుకొంటున్నాను. పూజ్యుడా! ఇది నా అభీష్టం. ఈ వరాన్ని నాకియ్యి. (51)

అపుడాతడు సంతోషించి ఇంద్రుడై నవ్వుతూ అర్జునునితో ఇలా అన్నాడు - ధనంజయా! ఇక్కడకు వచ్చిన నీకు అస్త్రాలతో పని ఏమిటి? నీకిష్టమైన లోకాలను కోరుకో. నీవు పరమస్థితిని పొందావు, అది విని ధనంజయుడు సహస్రాక్షుడైన ఇంద్రునితో మళ్ళీ ఇలా అన్నాడు - త్రిదశాధిపా! లోభం వల్లకాని, కామం వల్ల కాని ఇక్కడకు రాలేదు. దేవత్వం కాని, సుఖం కాని, సంపూర్ణమైన దేవతల ఐశ్వర్యం కాని నేను కోరుకోవటం లేదు. అలా చేస్తే, సోదరుల నలా అడవిలో వదిలి, విరోధాన్ని పోగొట్టుకోక, సర్వలోకాలలో శాశ్వతంగా అపకీర్తిని నేను పొందుతాను. (52-55)

అర్జునుడిలా చెప్పగానే, విశ్వవందితుడు, శత్రుసంహారకుడు అయిన ఇంద్రుడు మధురమైన మాటలతో అర్జునుని ఊరడిస్తూ ఇలా అన్నాడు. (56)

నాయనా! త్రినేత్రుడు, శూలధరుడు, భుతేశుడు అయిన శివుని నీవు దర్శిమ్చగలిగినట్లైతే, అపుడు నీకు అన్నివిధాలైన దివ్యాస్త్రాలను ఇస్తాను. (57)

కుంతీకుమారా! పరమేశ్వరుడైన ఆ మహాదేవుని దర్శించడానికి ప్రయత్నం చెయ్యి. అతనిని చూడటం వల్ల నీకు సంపూర్ణకార్యసిద్ధి కలుగుతుంది. అటుపై స్వర్గానికి వెళతావు. (58)

అర్జునుడికి ఈ విధంగా చెప్పి ఇంద్రుడు అదృశ్యమయ్యాడు. అటు తర్వాత అర్జునుడు కూడా యోగయుక్తుడై నిలిచాడు. (59)

శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున అర్జునాభిగమన పర్వమను ఉపపర్వమున ఇంద్రదర్శనమను ముప్పది ఏడవ అధ్యాయము. (37)