వ్యాసుడు చెప్పనారంభించాడు. రాజా! పూర్వం నైమిశారణ్య క్షేత్రంలో దేవతలందరు ఒక యజ్ఞం చేస్తున్నారు. ఆ సమయంలో సూర్యపుత్రుడు యముడు అందు శామిత్రాన్ని నిర్వసిస్తున్నాడు. (1)

రాజా! యముడు దీక్షితుడైన కారణాన ప్రజలను చంపటం లేదు. ఈ విధంగా మృత్యువుకు సమయం గడవటంతో మరణం లేక జనసంఖ్య పెరగసాగింది. (2)

చంద్రుడు, ఇంద్రుడు, వరుణుడు, కుబేరుడు, సాధ్యులు, రుద్రులు, వసువులు, అశ్వినీదేవతలు అందరూ కలిసి బ్రహ్మనివాసమైన సత్యలోకానికి పోయి "భగవంతుడా! మనుష్యుల సంఖ్య అధికమౌతోంది. మాకు తీవ్రమైన భయం కలుగుతోంది. మేమందఱమూ ఆ భయంతో కుమిలిపోతూ సుఖాన్ని కోరి నిన్ను శరణువేడుకొంటున్నాము." (3,4)

బ్రహ్మ అన్నాడు - మీరు అమరులు. మీకు మనుష్యుల వల్ల భయమా! మీకు మనుష్యుల వల్ల ఎన్నడూ భయం కల్గదు. (5)

దేవతలు అన్నారు - మనుష్యులు అమరులైరి. మామధ్య భేదమే లేదు. అంతరం తొలగటంతో మా ప్రత్యేకతకై మీవద్దకు వచ్చాం. (6)

బ్రహ్మ అన్నాడు - సూర్యపుత్రుడైన యముడు దీక్షితుడగుటచే మనుజులకు మరణం లేదు. అతని యజ్ఞం పూర్తికాగానే మనుజులకు మరణం సంభవిస్తుంది. మీ వీర్యంతో యముని శరీరాన్ని రెండుగా చేస్తే వాటిలో ఒకటి మారణకార్యాన్ని కొనసాగిస్తుంది. మనుజులకు మరణం కల్గుతుంది. వారికి అమృతత్వం తొలగిపోతుంది. (7,8)

వ్యాసుడు చెప్పాడు - రాజా! వారు బ్రహ్మమాటలు విని దేవతలు యజ్ఞం చేసే చోటికి వెళ్ళారు. ఒకనాడు వారందరూ గంగానదికి స్నానానికి పోయి అక్కడ ఒడ్డుపై కూర్చుంది గంగలో ఒక పద్మాన్ని చూచారు. (9)

అది చూచి వారందరూ ఆశ్చర్యపడ్డారు. ఆ కమలం జాడకై శూరుడైన ఇంద్రుడు వెళ్ళాడు. గంగాప్రవాహం ఆగినచోట అగ్ని తేజస్సు గల ఒక కాంతను చూశాడు. (10)

జలంకోసం వచ్చిన ఆమె గంగలో మునిగి ఏడ్చింది. ఆమె కన్నీటిబొట్లు ఒక్కొక్కటిగా నీటిలో పడి బంగారుకమలాలు అయ్యాయి. (11)

ఆ అద్భుతాన్ని చూచి ఇంద్రుడు ఆమెను సమీపిచి "కల్యాణీ! నీవెందులకు ఏడుస్తున్నావు? యథార్థం చెప్పు. వినాలని ఉంది." అన్నాడు. (12)

ఆ కాంత ఇలా అన్నది - ఇంద్రా! నేను భాగ్యహీనురాలను. నేనెవరినో, ఎందుకు ఏడుస్తున్నానో నీకు తెలుస్తుంది. నీవు నా వెనుక రా. నా రోదన కారణం నీవు స్వయంగా తెలిసికొనవచ్చు. (13)

వ్యాసుడు అన్నాడు - ఆమెను అనుసరించిపోయి ఇంద్రుడు హిమాలయశిఖరం మీద సిద్ధాసనస్థుడై ఒక యువతితో క్రీడిస్తున్న అందమైన యువకుని చూచాడు. (14)

వారు అక్షక్రీడాసక్తులై ఉండగా ఇంద్రుడు దగ్గరకు చేరి ఆ యువకునితో "మహానుభావా! నేనీలోకానికి రాజును. ఈ లోకం నా అధీనంలో ఉంది" అని అన్నాడు. (15)

ఇంద్రునిక్రోధాన్ని చూచిన ఆ దేవపురుషుడు నవ్వి ఆ మెల్లగా ఇంద్రుని వైపు చూచాడు. అతని చూపు పడగానే ఇంద్రుడు కొయ్యబారి స్థాణువై పోయాడు. (16)

వారి క్రీడ ముగిసిన తర్వాత ఏడుస్తున్న ఆమెను పిలిచి " ఆ ఇంద్రుని నా వద్దకు తీసికొనిరా. ఇతనిలో తిరిగి గర్వం ప్రవేశించకుండ చేస్తాను" అని ఆ యువకుడు అన్నాడు. (17)

అతని మాటలను విని ఆమె ఇంద్రుని శరీరాన్ని తాకగానే అతడు అవయవ సామర్థ్యాన్ని కోల్పోయి భూమిపై పడినాడు. అతనిని చూచి రుద్రుడు ఇక 'ఎప్పుడూ ఇలా చేయవద్దు' అని పలికాడు. (18)

"నీలో అమితమైన బలం, పరాక్రమం ఉన్నాయి. ఈ గుహా ద్వారానికి అడ్డమైన ఈ పెద్దకొండను తొలగించు. లోనికి ప్రవేశించు. నీతో సమానులైన ఇంద్రులు అక్కడ ఉన్నారు" అన్నాడు. (19)

అతడు ఆ పర్వతబిలంలో ప్రవేశించి తనతో సమానులైన నల్గురు ఇంద్రులను చూచాడు. నేనూ వీరివలె దుర్దశలో పడగలనని భావించాడు. (20)

అప్పుడు శంకరుడు కళ్ళు పెద్దవి చేసి కోపంతో ఇంద్రుని చూచి " నీవు మూర్ఖత్వంతో నన్ను అవమానించావు. ఈ గుహలో ప్రవేశించు" అన్నాడు. (21)

పర్వతశిఖరంపై శంకరుడావిధంగా అంటే ఇంద్రుడు శిథిలమైన అవయవాలతో గాలికి ఊగిసలాడే రావిఆకువలె కంపించిపోయాడు. (22)

ఇంద్రుడు కంపిస్తూ వెంటనే చేతులు జోడించి బహురూపుడవై, ఉగ్రుడవైన నీవు ఈ లోకానికంతకు ఆదిపురుషుడవు అని స్తుతించాడు. (23)

భయంకరమైన తేజస్సు గల రుద్రుడు నవ్వి ఇలా అన్నాడు - నీవంటివారు ప్రసాదానికి అర్హులుకారు. వీరూ నీవలె పూర్వం ప్రవర్తించారు. నీవు అట్లే గుహలో ప్రవేశించి శయనించు. (24)

మీరు నేను చెప్పినట్లే కార్యాలను నిర్వహిస్తారు. మీరందరు మానవులుగా పుడతారు. ఆ జన్మలో దుస్సహకర్మల నాచరించి చాలామంది రాజులను మృత్యువుకు ఎరచేసి తిరిగి మీశుభకర్మలచే పవిత్రులకు నిలయమైన స్వర్గానికి వస్తారు. నేను చెప్పిన పనులేకాక సార్థకమైన వేరు పనులు కూడా చేస్తారు. (25,26)

పూర్వపు నల్గురు ఇంద్రులు అన్నారు - భగవంతుడా! మీ ఆజ్ఞను శిరసావహించి మేము దేవలోకాన్ని వీడి మనుష్యలోకానికి పోతాం. అక్కడ దుర్లభమైన మోక్షం సాధిస్తాం. మీరు మమ్మల్ని యముడు, వాయువు, ఇంద్రుడు, అశ్వినీ దేవతలతో కలిపి తల్లి గర్భంలో ప్రవేశపెట్టండి. దివ్యాస్త్రాలతో మానవులతో పోరు సలిపి తిరిగి ఇంద్రలోకం వస్తాం. (27)

వ్యాసుడు ఇలా అన్నాడు - రాజా! వజ్రధారి ఇంద్రుడు పూర్వేంద్రుల మాటలను విని దేవతాశ్రేష్ఠుడైన శంకరునితో ఇలా పలికాడు "పూజ్యుడా! నా వీర్యంతో ఐదవవాడవుతాడు. సృజించి వీరికిస్తాను. వీరితో కలిసి అతడు ఐదవవాడగును. వారి పేర్లు వరుసగా వరుసగా విశ్వభుక్కు, భుతధామ, శిబి, శాంతి, తేజస్వి". (28,29)

శంకరుడు వారి కోర్కెను విని సాధుస్వభావంతో ఆనందించి వరమిచ్చాడు. ఆ సౌందర్యరాశిని (స్వర్గలక్ష్మి) మానవలోకంలో వారి భార్యను చేశాడు. (30)

దేవదేవుడైన శంకరుడు వారితో కలిసి అనంతుడు, అవ్యక్తుడు, అప్రమేయుడు, అజుడు, ప్రాచీనుడు, సనాతనుడు, అనంతుడు, విశ్వరూపుడూ ఐన శ్రీహరి వద్దకు వెళ్ళాడు. (31)

అతడూ ఆ మాటలకు అంగీకరించాడు. పిమ్మట అందరు భూమిపై జన్మించారు. అదే సమయంలో శ్రీహరి తనకేశపాశం నుండి రెండు వెంట్రుకలను బయటకు తీశాడు. వాటిలో ఒకటి తెల్లనిది, మరొకటి నల్లనిది. (32)

ఆ రెండు వెంట్రుకలు యదువంశస్త్రీలైన దేవకీరోహిణుల గర్భంలో ప్రవేశించాయి. తెల్లటికేశం బలరాముడు, నల్లటికేశం శ్రీకృష్ణుడు అయ్యారు. (33)

ఉత్తరహిమాలయ గుహలో బందీలైన నల్గురూ పరాక్రమవంతులైన పాండవులైరి. ఇంద్రాంశ గల పాండుపుత్రుడు సవ్యసాచి (అర్జునుడు). (34)

రాజా! పూర్వం ఇంద్రులైనవారు పాండవులు. స్వర్గలక్ష్మి ద్రౌపది అయింది.

దైవయోగం లేనప్పుడు యజ్ఞవేదినుండి దివ్యకాంత ఎలా ఉదయిస్తుంది? ఆమె రూపం చంద్రసూర్యులవలె ఎలా ప్రకాశిస్తుంది? క్రోసు దూరం నుండి ఆమె దివ్య గంధమెలా వ్యాపిస్తుంది? (క్రోసు అనగా రెండు మైళ్ళు). (35,36)

ద్రుపదమహారాజా! నేను నీకు ప్రసన్నతతో దివ్యదృష్టినిస్తాను. నీవు కుంతీపుత్రుల అలనాటి దివ్యరూపాలను చూస్తావు. (37)

వైశంపాయనుడు అన్నాడు - వెంటనే తన తపశ్శక్తిచే వ్యాసమహర్షి ద్రుపదునకు దివ్యచక్షువులిచ్చాడు. అతడు పాండవుల పూర్వదేహాలను చూచాడు. (38)

స్వర్ణకిరీటధారులై, బంగారుమాలలు ధరించి, ఇంద్ర సమవర్చస్కులై, అగ్ని సూర్యాది దేవతల కాంతి కలవారై, యువకులై, విశాలవక్షఃస్థలులై, తాటిచెట్టు ప్రమాణమ్ గల ఇంద్రాదులు కనిపించారు. (37)

వారు నిర్మల వస్త్రాలు, ఉత్తమగంధాలు, సుందరమైన మాలలు ధరించి మహాదేవ, వసు, రుద్ర, ఆదిత్య గణంగా ప్రకాశిస్తున్నారు. (40)

నల్గురు పాండవుల పూర్వరూపాలనూ, ఇంద్రాత్మజుడైన అర్జునుని రూపాన్ని చూచి ప్రసన్నుడైన ద్రుపదుడు ఊహకందని ఆ మాయతో ఆశ్చర్యపోయాడు. (41)

రాజశ్రేష్ఠుడైన ద్రుపదుడు త్రిలోకసుందరీ, సోమవహ్ని తేజస్వినీ, రూప తేజో యశస్విని అయిన ద్రౌపదిని వారికి అన్నివిధాల తగిన దానినిగా భావించాడు. (42)

ఆశ్చర్యకరమైన దృశ్యాన్ని చూచిన ద్రుపదుడు వ్యాసుని పాదాలపై పడ్డాడు. "మహర్షీ! మీలో ఈ అద్భుత శక్తికి ఆశ్చర్యమేమున్నది" అని ద్రుపదుడు పలుకగానే వ్యాసుడు ప్రసన్నుడై ఇలా అన్నాడు. (43)

వ్యాసుడు చెప్పాడు - ఒకానొక తపోవనంలో ఒక ఋషికి ఒక కుమార్తె కలదు. ఆమె సౌందర్యసౌశీల్యాలు గలది అయినా పెండ్లి కుదరలేదు. (44)

ఆమె కఠినమైన తపస్సుచే శంకరుని మెప్పించింది. ఈశ్వరుడు సంతసించి ప్రత్యక్షమై వరం కోరుకొమ్మని ఆమెతో అన్నాడు. (45)

వరదుడైన శంకరుని మాట విని ఆమె పదేపదే అన్ని గుణాలు గల పతిని వరంగా కోరింది. (46)

ప్రీతమనస్కుడైన శంకరుడు "కల్యాణీ! నీకు అయిదుగురు భర్తలు ఉంటారు" అని ఆమె కోరిన వరాన్నిచ్చాడు. (47)

ఆమె శంకరుని బతిమాలుతూ తిరిగి అంది - "సర్వగున సంపన్నుడైన భర్త ఒక్కడు చాలు." (48)

ప్రసన్నుడైన శంకరుడు ప్రియంగా ఆమెతో ఇలా చెప్పాడు - " నీవు తొందరలో అయిదుసార్లు పతినిమ్మని కోరావు. అది అట్లే అవుతుంది. నీకు మంగళం. మరో జన్మలో ఈ వరాన్ని పొందుతావు." (49,50)

ద్రుపదమహారాజా! ఆ ఋషికన్యకయే నీకు కుమార్తె అయింది. ఐదుగురు వీరులకు పత్నిగా పూర్వమే నిర్ణీతమయింది. (51)

ఈ స్వర్గలక్ష్మి ని యజ్ఞశాలలొ పాండవపత్నిగా జన్మించింది. ఆమె ఘోరమైన తపస్సు చేసి నీకు కుమార్తె అయింది. (52)

ద్రుపద రాజా! ఆ సుందరియే ఐదుగురికి తన తపస్సుచే పత్ని అయింది. బ్రహ్మయే ఈమేను దేవపత్నిగా చేయతలపెట్టాడు. ఇది గ్రహించి నీ ఇష్టం వచ్చినట్లు చేయి. (53)

ఇది శ్రీమహాభారతమున ఆదిపర్వమున వైవాహికపర్వమను

ఉపపర్వమున పంచేంద్రోపాఖ్యానము అను నూట తొంబది ఆరవ అధ్యయము. (196)