బృహదశ్వుడిలా అన్నాడు. ఆ విషయాన్నంతా విన్న దమయంతి అత్యంత దుఃఖాన్ని పొందింది. అతడు నలుడే అని అనుమానించి కేశినితో ఇలా పలికింది. (1)

కేశినీ! నీవు మళ్లీ బాహుకుని దగ్గరకు వెళ్ళు. అతనిని ఇంకా పరీక్షించు. ఏమీ మాట్లాడకుండ ప్రక్కనే ఉండి అతని పనులను గమనించు. (2)

అతడెప్పుడు ఏ చిన్న పనిచేసినా దానికి కారణం ఉంటుంది. అతడు చేసే పనుల్లో ఏదో ప్రత్యేకత ఉంటుంది. సరిగా గమనించి. (3)

కేశినీ! అతడు పట్టుబట్టినా నిప్పును సమకూర్చవద్దు. అడగుతున్నా సరే తొందరపడు నీటిని కూడా ఇవ్వవద్దు. (4)

పైన చెప్పిన విషయాలన్నీ గమనించి, అతని ప్రవర్తనను గురించి నాకు తెలియజేయి. అతనిలో దైవమానుష సంబంధమైన చర్యలేమైనా చూస్తే వెంటనే వాటిని నాకు తెలియజేయి. ఇంకా ఏవి చూసినా ఆ విశేషాలన్నీ చెప్పుము. (5 1/2)

కేశిని దమయంతి చెప్పినవన్నీ విని, బాహుకుని చెంతకు వెళ్ళి అతని విలక్షణమైన పనులన్నీ గ్రహించి తిరిగి వచ్చింది. (6 1/2)

తిరిగి వచ్చిన కేశిని, బాహుకునిలో తాను చూచిన దైవమానుషనిమిత్తాలను యథాతథంగా దమయంతికి నివేదించింది. (7)

కేశిని ఇలా అన్నది.

పారిశుద్ధ్యాన్ని పాటించే విషయంలో అతనికున్నమ్త పట్టుదల మానవుల్లో ఎక్కడా కనలేదు, వినలేదు. (8)

నలుడెప్పుడునూ పొట్టిగానున్న ద్వారం దగ్గర తల వంచడు. నలుడు దానిని చూచినపుడు, అదియే నలునకు సరిపడేటట్లు పైకిలేస్తుంది. సుఖంగా అతడు ద్వారం దాటుతాడు. (9)

సంకటస్థితిలో ఉన్నా ఆ మహాత్ముని చర్యలు చాలగొప్పవిగా ఉన్నాయి. ఋతుపర్ణునికోసం అనేకవిధాలైన భోజనపదార్థాలను తయారుచేస్తున్నాడు. (10)

వంటశాలకు రాజుగారు పంపించిన మాంసం పెద్దరాశివలె ఉంది. ఆ మాంసాన్ని కడగటం కోసం కడవలు అక్కడ సిద్ధం చేయబడ్డాయి. (11)

బాహుకుడు కుండలవైపు చూడగానే అవన్నీ నీటితో నిండిపోయాయి. తర్వాత నలుడు ఆ నీటితో మాంసాన్ని శుభ్రంగా కడిగాడు. ఆ తర్వాత ఓ పిడికెడు గడ్డి తీసుకొని దానిని సూర్యుని వైపు చూపగానే అది మండింది. దానితో అగ్నిని సిద్ధం చేశాడు. (12,13)

ఆ అద్భుతాన్ని చూచి ఆశ్చర్యాన్ని పొంది ఇచ్చటకు వచ్చాను. ఇలాంటిదే మరో ఆశ్చర్యకరమైన విషయాన్ని నేను చూశాను. (14)

దమయంతీ! అతడు అగ్నిని తాకినప్పటికి అది వానిని దహించటం లేదు. కోరగానే నీరు అతని చెంతకే వస్తోంది. (15)

మిక్కిలి ఆశ్చర్యకరమైన మరోవిషయాన్ని కూడ నేను చూశాను. అతడు పువ్వులు తీసుకొని రెండు చేతులతో మెల్లగా నలిపి అక్కడపెట్టాడు. అతనిహస్తస్పర్శతో పుష్పాలు మరింతగ సువాసనలు సంతరించుకొన్నాయి. మరింతగా వికాసం పొందుతున్నాయి.

ఈ అద్భుతాలు చూసి, మీకు చెప్పడానికి అతిశీఘ్రంగా ఇక్కడకు వచ్చాను - అని కేశిని దమయంతికి నివేదించింది. (16,17)

కేశిని చెప్పిన విశేషాలను విన్న పిమ్మట అవన్నీకూడ నలుని పనులను, చరితను సూచిస్తున్నాయి అనుకొని దమయంతి, నలుడు వచ్చినట్లే తలచింది. (18)

పనులతీరును, లక్షణాలను గురించి విన్న దమయంతి బాహుకుని తన భర్తయైన నలునిగ అనుమానించి విలపిస్తూ, మృదువాక్కులతో ఇలా పలికింది -

కేశినీ -

నీవు మరోసారి అక్కడకు వెళ్ళి పాకశాలలో బాహుకునిచే వంటచేయబడిన మాంసాణ్ని తెమ్ము. - అని దమయంతి చెప్పగానే, కేశిని వెళ్ళి, పాకశాలలో అపుడే ఉడికి వేడిగానున్న మాంసాన్ని బాహుకుని ఎదుటనే తీసికొని వెంటనే దమయంతి దగ్గరకు వెళ్ళింది. (19-21)

ధర్మజా! కేశిని ఆ వేడిమాంసాన్ని దమయంతి చేతికిచ్చింది. అందుకు దమయంతి తగినదే! ఎందుకంటే, ఆమె ఇదివరలో అనేక పర్యాయాలు నలుడు వండిన మాంసాన్ని రుచిచూచినదే కదా! (22)

దమయంతి ఆ మాంసాన్ని తిని, సూతుడుగానున్న బాహుకుని నలునిగా దలచి, అతనిస్థితికి ఎంతగానో బాధపడింది. మిక్కిలి వైక్లబ్యాన్ని పొందింది. అక్కడ నుండి వెళ్ళి ముఖాన్ని బాగా కడుక్కొన్నది. తన పుత్రుని, పుత్రికను కేశినితో బాహుకుని దగ్గరకు పంపించింది.

బాహుకుడు వారిని చూచి, ఎదురేగి, ఆ బిడ్డలను కౌగిలించుకొని, తన తొడలపై కూర్చోబెట్టుకొన్నాడు. దేవతల బిడ్డలవలెనున్న ఆ పిల్లలను చూసి, చెప్పలేనంత దుఃఖం పొంది, ఆపుకోలేక పెద్దగా ఏడ్చాడు. అంతలోనే ముఖ కవళికలను మార్చి వెంటనే కేశినితో ఇలా పలికాడు. (23,26)

కేశినీ! నా బిడ్డలు కూడ వీరివలె ఉండేవారు. ఆ కారణం చేతనే ఈ బిడ్డలను చూడగానే నేను కన్నీరు పెట్టుకొన్నాను. (27)

మేం ఈ రాజ్యానికి అతిథులుగా వచ్చాం! నీవు మాటిమాటికి ఇక్కడికి ఇలా రావటం వల్ల జనులు ఏమైనా అనుకొంటారు. అందుకే, నీవు వెంటనే ఇక్కడ నుండి వెళ్లు. (28)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున నలోపాఖ్యానపర్వమను ఉపపర్వమున నలదమయంతుల సంతానమును కన్యాపుత్రదర్శనమను డెబ్బది అయిదవ అధ్యాయము. (75)