వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు - గర్వోన్మత్తుడైన దుర్యోధనుడు విదురుని ధిక్కరించి ప్రాతికామివైపు చూచి శ్రేష్ఠులయిన సభాసదుల మధ్య ఇలా అన్నాడు. (1)

దుర్యోధనుడిలా అన్నాడు - ప్రాతికామీ! ద్రౌపదిని తీసికొనిరా! పాండవులను గురించి భయపడనవసరం లేదు. విదురుడు పిరికివాడు. ఎప్పుడూ ఈ రీతిగానే మాటాడుతుంటాడు. మన వృద్ధిని ఎన్నడూ కోరడు. (2)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. దుర్యోధనుడు ఆ విధంగా పలుకగానే రాజాజ్ఞను శిరసావహించి ప్రాతికామి వెంటనే వెళ్ళాడు. సింహపుగుహలోనికి కుక్క ప్రవేశించినట్లు రాజభవనంలో ప్రవేశించి ద్రౌపది దగ్గరకు చేరాడు. (3)

ప్రాతికామి ఇలా అన్నాడు.

ద్రౌపదీ! యుధిష్ఠిరుడు ద్యూతోన్మాదానికి లోనయ్యాడు. దుర్యోధనుడు నిన్ను గెలుచుకొన్నాడు. యాజ్ఞసేనీ! ఇప్పుడు నీవు ధృతరాష్ట్రుని భవనానికి రావాలి. నిన్ను దాసీ పనికి అక్కడకు తీసికొని వెళతాను. (4)

ద్రౌపది ఇలా అన్నది. ప్రాతికామీ! ఏమిటిలా అంటున్నావు. రాజకుమారుడు ఎవడయినా భార్యను పందెం పెట్టి జూదమాడుతాడా? ఆ రాజు మూర్ఖుడై జూదతో పిచ్చివాడయ్యాడా? పందెం పెట్టడానికి మరేదీ దొరకలేదా? (5)

ప్రతికామి ఇలా అన్నాడు. రాజకుమారి! జూదంలో పందెంగా పెట్టడానికి మరేదీ లేనిసమయంలో అజాతశత్రుడయిన యుధిష్ఠిరుడు ఈ విధంగా జూదమాడాడు. ఆ యుధిష్ఠిరుడు ముందు తమ్ములను, తరువాత తనను, చివరిగా నిన్ను కోలుపోయడు. (6)

ద్రౌపది ఇలా అన్నది. సూతకుమారా! వెళ్ళు. జూదగాడైన ఆ మహారాజును సభలో ఈ విధంగా అడుగు - ముందు నిన్ను ఓడిపోయావా! లేక నన్ను ఓడిపోయావా? (7)

సూతకుమారా! ఆ విషయం తెలిసికొనిరా! తరువాత నన్ను తీసికొని వెళ్ళవచ్చు. ఇది తెలిసిన తర్వాతనే దుఃఖితనయిన నేను సభకు వెళ్తాను. (8)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. ప్రాతికామి సభలో ప్రవేశించి రాజుల సమక్షంలో నున్న యుధిష్ఠిరునకు ద్రౌపదిమాటను ఇలా వినిపించాడు - ఏ వస్తువులపై ఆధిపత్యం కలిగి నీవు నన్ను ఓడిపోయావు. ముందు నిన్ను ఓడిపోయావా? లేదా నన్నే ముందు ఓడిపోయావా? అని ద్రౌపది అంటోంది. (9,10)

యుధిష్ఠిరుడు నిశ్చేష్టుడయ్యాడు. ప్రాణాలు పోయినట్లయింది. మంచో - చెడో ఏ సమాధానమూ చెప్పలేకపోయాడు ప్రాతికామికి. (11)

దుర్యోధనుడిలా అన్నాడు. ద్రౌపదిని ఇక్కడకే వచ్చి ఈ ప్రశ్నను అడగమను. ఆమె ప్రశ్ననూ, యుధిష్ఠిరుని సమాధానాన్ని ఇక్కడే అందరూ వింటారు. (12)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. ప్రాతికామి దుర్యోధనునకు లోబడిన వాడు కాబట్టి బాధపడుతూ రాజభవనానికి వెళ్ళి ద్రౌపదితో ఇలా పలికాడు. (13)

ప్రాతికామి ఇలా అన్నాడు. రాజకుమారీ! ఈ సభ్యులు నిన్ను సభలోనికి పిలుస్తున్నారు. కౌరవులకు వినాశకాల మేర్పడిందని నేను భావిస్తున్నాను. నిన్ను సభలోనికి పిలిపించి పతనమైన ఆ సుయోధనుడు తన ఐశ్వర్యాన్ని రక్షించుకొనలేడు. (14)

ద్రౌపది ఇలా అన్నది. సూతపుత్రా! విధి ఈ విధంగా నిర్ణయించాడు. పెద్దవారికైనా చిన్నవారికైనా సుఖదుఃఖాలు తప్పవు. ధర్మమొక్కటే లోకంలో గొప్పది. మనం దానిని రక్షిస్తే అది మనకు శాంతిని ఇస్తుంది. (15)

ఈ ధర్మాన్ని నేను అతిక్రమించను. కాబట్టి నీవు కౌరవసభలోనికి వెళ్ళి ధర్మబద్ధమయిన నా మాటను అడుగు. నేనేం చేయాలో వారే నిర్ణయించి చెపుతారు. ఆ మేరకు నేను పాటిస్తాను. ధర్మాత్ములు, నీతిమంతులు అయిన ఆ పెద్దలు చెప్పినట్లు చేస్తా. (16)

ద్రౌపది మాట విని సూతుడు సభకు వెళ్ళి అక్కడ ఆమె మాటను వినిపించాడు. దుర్యోధనుని మొండిపట్టును గ్రహించిన ఆ పెద్దలు ఏమీ అనలేదు. తలవాల్చి కూర్చున్నారు. (17)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. భరతర్షభా! దుర్యోధనుడు చేయవలసిన పనిని విని ధర్మరాజు ద్రౌపదికి నచ్చిన ఒక దూతను ఆమె దగ్గరకు పంపాడు. 'పాంచాలీ! నీవు ఏకవస్త్రవు, రజస్వలవు, నీవి క్రిందకు వస్త్రాన్ని ధరించి ఉన్నదానవు అయిననూ, ఏడుస్తూ సభలోనికి వచ్చి, మామగారి ఎదుట నిలు.' (18,19)

నీవు వస్తే ఆ రీతిగా సభలోనికి రావలసి వచ్చిన రాజకుమారిని నిన్నుచూచి సభ్యులంతా దుర్యోధనుని గట్టిగా నిందిస్తారు - అని చెప్పి పంపాడు. (20)

రాజా! బుద్ధిమంతుడైన ఆ సూతుడు వెంటనే ద్రౌపది భవనానికి పోయి ధర్మరాజు నిశ్చయాన్ని ఆమెకు నివేదించాడు. (21)

మహాత్ములయిన పాండవులు దీనులై దుఃఖిస్తూ సత్యబద్ధులై ఉన్నారు. దేనిని గమనించటం లేదు. (22)

పాండవుల దీనవదనాలను చూచి పరమానంద పడిన దుర్యోధనుడు "ప్రాతికామీ! ఆ ద్రౌపదిని ఇక్కడకే తీసికొనిరా! ఆమె ఎదుటే కౌరవులు సమాధానం చెప్తారు" అని ఆదేశించాడు. (23)

ఆపై దుర్యోధనవశవర్తి అయిన సూతుడు ద్రౌపది కోపానికి భయపడి తన మానావమానాలను పరిగణించక "ద్రౌపదితో ఏం చెప్పమంటారు" అని మరల సభ్యులను అడిగాడు. (24)

దుర్యోధనుడిలా అన్నాడు. దుశ్శాసనా! నా సేవకుడైన సూతపుత్రుడు మందమతి. భీముని చూచి భయపడుతున్నాడు. నీవే వెళ్ళి ద్రౌపదిని తీసికొనిరా. పరాధీనులయిన పాండవులు నిన్నేం చేయగలరు. (25)

అప్పుడు సోదరుని శాసనాన్ని విని దుశ్శాసనుడు లేచి కన్నెఱ్ఱ చేసి మహారథులయిన ఆ పాండవుల భవనంలో ప్రవేశించి రాజకుమారి అయిన ద్రౌపదితో ఇలా అన్నాడు. (26)

పాంచాలీ! రా! రా! జూదంలో నిన్ను గెలిచికొన్నాం. కృష్ణా! సిగ్గు విడిచి దుర్యోధనుని చూడు. విశాలనేత్రా! కౌరవులను సేవించు. ధర్మబుద్ధితో నిన్ను పొందాం. సభలోకి రా. (27)

ఆ మాట విని దుఃఖించిన ద్రౌపది లేచి వివర్ణమైన ముఖాన్ని చేతితో తుడుచుకొని ఆర్తయై, వృద్ధుడైన ధృతరాష్ట్రుని అంతఃపురకాంతలున్న వైపునకు పరువెత్తింది. (28)

అప్పుడు దుశ్శాసనుడు కూడా రోషంతో గర్జిస్తూ వేగంగా ఆమెను వెంబడించాడు. నల్లగా ఉంగరాలు తిరిగి ఉన్న ఆ ద్రౌపది దీర్ఘకేశాలను పట్టుకొన్నాడు. (29)

రాజసూయమనే మహాక్రతువులో అవభృథస్నానంతో మంత్రపవిత్రమైన నీటితో తడిసిన ఆ ద్రౌపది కురులు పాండవ పరాక్రమాన్ని పరిహసించి దుశ్శాసనునిచే బలాత్కారంగా లాగబడ్డాయి. (30)

దీర్ఘకేశి అయిన ఆ ద్రౌపదిని దుశ్శాసనుడు అంతమంది భర్తలున్నా అనాథను వలె లాగుకొని పోయాడు. అప్పుడు ఆమె ఆర్తురాలు. పెనుగాలి అరటిని ఊపివేసినట్లు దుశ్శాసనుడు ఆమెను లాగాడు. (31)

ఆ విధంగా లాగబడుతున్న ద్రౌపది శరీరాన్ని కుదింపజేసికొని మెల్లగా "నేను రజస్వలను. ఏకవస్త్రను. బుద్ధిహీనుడా! దుర్మార్గుడా! నన్ను సభలోనికి కొనిపోకూడదు" అని అన్నది. (32)

అప్పుడు ఆ దుశ్శాసనుడు ఆమె జుట్టును మరీ గట్టిగా పట్టి ఏదో అనసాగాడు. ఆ యాజ్ఞసేని రక్షణకై జిష్ణువు, పాపహర్త, నరరూపుడు అయిన కృష్ణుని పిలుస్తూ ఆక్రోశించింది. (33)

దుశ్శాసనుడిలా అన్నాడు - యాజ్ఞసేనీ। నీవు రజస్వలవు కావచ్చు. ఏకవస్త్రవు కావచ్చు. వివస్త్రవయినా కావచ్చు. జూదంలో నిన్ను గెలిచికొన్నాం. దాసివయ్యావు. కాబట్టి మా ఇష్టప్రకారం దాసుల మధ్యనే నివసించాలి. (34)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు - ద్రౌపది చెదరిన కురులు, జారిన వస్త్రంతో, సిగ్గుతో, అసహనంతో మండిపోతూ ఉంది. దుశ్శాసనుడు ఈడ్చుతూ ఉంటే ద్రౌపది మెల్లగా ఇలా అన్నది. (35)

ద్రౌపది ఇలా అన్నది. ఈ సభలోని వారంతా శాస్త్రవేత్తలు, కర్మిష్ఠులు, ఇంద్రతుల్యులు, గురుస్థానీయులు, గురువులు కూడా. వారి మధ్య ఈ విధంగా నిలవటం నాకు తగినది కాదు. (36)

క్రూరకర్ముడా! దురాచారుడా! నన్ను లాగవద్దు. వివస్త్రను చేయవద్దు. ఇంద్రునితో పాటు దేవతలందరూ మీకు సహాయంగా నిలిచినా సరే పాండవులు నిన్ను సహించరు. (37)

మహాత్ముడైన ధర్మజుడు ధర్మమందే నిలిచేవాడు. ధర్మం సూక్ష్మమైనది. నిపుణులు మాత్రమే దానిని గ్రహింపగలుగుతారు. నేను నా భర్తలోని గుణాలను కాదని పరమాణురూపమైన దోషాన్ని కూడా చెప్పదలచుకోలేదు. (38)

ఈ కురువీరుల మధ్య రజస్వలనయిన నన్ను ఈ తీరున లాగాం తగనిపని. ఇక్కడ ఒక్కడు కూడా నీవు చేస్తున్న పనిని నిందించటం లేదు. వీరంతా నీ అభిప్రాయంతోనే ఉన్నారనటం నిశ్చయం. (39)

ఛీ! భరతవంశరాజుల ధర్మం క్షత్రియధర్మవేత్తలయిన ఈ మహానుభావుల నడవడీ రెండూ చెడ్డాయి. అందుకే కౌరవులు ధర్మాన్ని అతిక్రమిస్తున్న సభలోని కురువంశస్థులంతా ప్రేక్షకులయ్యారు. (40)

ద్రోణ భీష్మ విదురులలోనూ, మహానుభావుడైన ఈ ధృతరాష్ట్రమహారాజులోనూ శక్తి ఉడిగిపోయింది. కురువంశ వృద్ధులలో ప్రధానమైన వారందరూ ఈ దుర్యోధనుని తీవ్రమైన అధర్మవర్తనపై దృష్టి సారించటం లేదు. (41)

ఈ నాప్రశ్నకు సభాసదులందరూ సమాధానమివ్వండి. సమస్తరాజులారా! ధర్మానుసారంగా నన్ను గెలుచుకొన్నారా? లేదా?

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. ద్రౌపది ఆ రీతిగా దీనంగా మాటాడుతూ కుపితులై ఉన్న తన భర్తల్ను కనుకొనలతో చూచింది. ఆ చూపులతో ఆమె అసలే కోపంతో మండిపోయే శరీరాలు గల ఆ పాండవుల కోపాన్ని మరింత పెంచింది. (42)

సిగ్గు, కోపం నిండిన ద్రౌపది చూపుతో పాండవులకు కలిగిన బాధ రాజ్యాన్నీ, ధనాన్నీ, గొప్పగొప్ప రత్నాలనూ కోలుపోయినప్పుడు కూడా కలగలేదు. (43)

దీనులయిన తన భర్తలను చూస్తున్న ద్రౌపదిని గమనించి దుశ్శాసనుడు ఆమెను వేగంగా లాగి "దాసి" అని పెద్దగా నవ్వుతూ అరిచాడు. ఆ సమయంలో ద్రౌపది అచేతనమైనట్లు ఉంది. (44)

కర్ణుడు పరమానందంతో బిగ్గరగా నవ్వుతూ దుశ్శాసనుని మాటను సమర్థించాడు. గాంధారరాజైన శకుని కూడ దుశ్శాసనుని అభినందించాడు. (45)

కర్ణుడు, శకుని, దుర్యోధనుడు తప్ప మిగిలిన సభ్యులంతా సభలో ఊడ్వబడుతున్న ఆ ద్రౌపదిని చూచి ఎంతో దుఃఖించారు. (46)

భీష్ముడిలా అన్నాడు. సౌభాగ్యవతీ! ధర్మం సూక్ష్మమైనది. కాబట్టి నీ ప్రశ్నను స్పష్టంగా విచారించలేను. తనది కాని దానిని పందెంగా ఎవడూ పెట్టలేదు. స్త్రీ ఎప్పుడూ భర్తతోటిదే. ఇవన్నీ ఆలోచించకుండా ఏమీ చెప్పలేను. (47)

ధర్మరాజు సమృద్ధమైన భూమినంతా అయినా వదలుకొంటాడు, కానీ ధర్మాన్నీ విడువడు. అటువంటి ధర్మరాజే 'ఓడిపోయాను' అని అంగీకరించాడు. కాబట్టి నీ ప్రశ్నను గూర్చి విచారించలేను. (48)

మనవులలో ద్యూతవిద్యలో సాటిలేని వాడు శకుని. ఆ శకుని యుధిష్ఠిరుని రెచ్చగొట్టి నిన్ను పణంగా పెట్టాడు. శకుని మోసాన్ని ధర్మజుడు గ్రహించలేదు. కాబట్టి నేను నీ ప్రశ్నను గుర్చి చెప్పలేను. (49)

ద్రౌపది ఇలా అన్నది. జూదంలో నిపుణులు, అనార్యులు, దుష్టాత్ములు, వంచకులు, ద్యూతప్రియులయిన వారు యుధిష్ఠిరుని సభకు పిలిపించి జూదమాడారు. ధర్మరాజుకు జూదంలో పెద్దగా అభ్యాసం లేదు. అటువంటి ఆయన మనస్సులో జూదమాడాలన్న కోరిక ఎందుకు కల్గించారు? (50)

అపవిత్రమనస్కులు, వంచకులు అందరు చేరి అమాయకుడైన ధర్మరాజును ముందుగా జూదంలో గెలుచుకొన్నారు. ఆ తర్వాత నన్ను పందెంగా పెట్టడానికి అంగీకరింపజేశారు. (51)

సభలో నున్న కురువంశస్థులందరూ కొడుకులు, కోడళ్ళూ గలవారే. మీరంతా చక్కగా నా వాక్యాన్ని ఆలోచించి నా ప్రశ్నకు సరియైన సమాధానం చెప్పండి. (52)

పెహ్డ్దలు లేని సభ సభయేకాదు. ధర్మం చెప్పని పెద్దలు పెద్దలే కాదు. సత్యహీనమయిన ధర్మం ధర్మం కాదు. కపటత్వంతో కూడిన సత్యం సత్యమే కాదు.

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. ఆ రీతిగా దీనంగా మాటాడుతూ ఏడుస్తూ దీనులయిన భర్తలను చూస్తున్న ద్రౌపదితో దుశ్శాసనుడు పరుషంగా, అప్రియంగా, కఠినంగా ఎన్నో మాటలన్నాడు. (53)

ద్రౌపది రజస్వల. ఆమె ఉత్తరీయమ్ జారి ఉన్నది. తగని రీతిగా దుశ్శాసనుడు ఆమెను ఈడుస్తున్నాడు. అది చూచి భీమసేనుడు ధర్మరాజువైపు కూడా చూచి నిస్సహాయస్థితిలో తీవ్రకోపాన్ని ప్రదర్శించాడు. (54)

ఇది శ్రీమహాభారతమున సభాపర్వమున ద్యూతపర్వమను ఉపపర్వమున ద్రౌపదీప్రశ్నమను అరువది యేడవ అధ్యాయము. (67)