దుర్యోధనుడిలా అన్నాడు. విదురా! నీవెప్పుడూ శత్రువుల కీర్తినే ప్రశంసిస్తూ ధార్తరాష్ట్రులను నిందిస్తూనే ఉంటావు. నీవెవరిని ఇష్టపడతావో తెలుసు. మమ్ములను చిన్నపిల్లలనుగా భావించి ఎప్పుడూ అవమానిస్తుంటావు. (1)

శత్రువులపై మనసుపడే మనిషిని తేలికగా తెలిసికొనవచ్చు. అటువంటి వ్యక్తి ఇష్టంలేని వారిని నిందిస్తూ ఇష్టమైన వారిని ప్రశంసించటంలో లీనమై ఉంటాడు. నీ మనస్సు ఆ రీతిగా ద్వేషింపదగదు. (2)

నీవు ఒడిలోని పామువలె మాకు అనిష్టమైనవాడవు. పిల్లివలె పోషకుని మెడపట్టి హింసించే వాడవు. స్వామిద్రోహివయినా నిన్ను పాపాత్ముడని అనటం లేదెవ్వరూ. విదురా! ఈ పాపాన్ని చూచి నీవు భయపడట లేదా? (3)

విదురా! మేము శత్రువులను గెలిచి గొప్ప ఫలితాన్ని పొందాము. నీవు మమ్ములను గూర్చి పరుషంగా మాటాడవద్దు. నీవు శత్రువులతో కలిసి ఆనందంగా ఉంటావు. మాతో కలిసి ఉంటూ పదేపదే మములనే ద్వేషిస్తావు. (4)

సహించరాని మాటలు పలికేవాడు శత్రువవుతాడు. శత్రువును ప్రశంసించవలసిన సమయంలో అయినా తన అంతర్యాన్ని కప్పిపుచ్చుకొంటాడు. విదురా! నీవు ఆ మార్గాన్నే ఆశ్రయించు. మౌనాన్ని వహించు. నీ మనస్సుకు తోచినట్లుగా మాటాడుతూ మమ్ము ఇబ్బంది పెట్టవద్దు. (5)

విదురా! మమ్ము అవమానించవద్దు. నీ ఈ మనస్సు మాకు తెలుసు. పెద్దల దగ్గర నుండి బుద్ధి నేర్చుకో. నీ కీర్తిని నిలుపుకో. ఇతరుల పనులలో చొరబడవద్దు. (6)

విదురా! అన్నింటికీ నేనే (దుర్యోధనుడు) కర్తననుకోవద్దు. అనుక్షణమూ మమ్ము పరుషంగా మాటాడవద్దు. నాకు హితమేది? అని నిన్ను సలహా అడగటం లేదు. నీకు పుణ్యముంటుంది. నీ మాటలను సహనంతో భరిస్తున్న మాపై నీ వాగ్బాణాలను విసరవద్దు. (7)

విశ్వానికి శాసకుడొక్కడే. రెండవ శాసకుడు లేడు. ఆ శాసకుడే గర్భస్థ శిశువును కూడా శాసిస్తాడు. నన్ను కూడా ఆయనే శాసిస్తున్నాడు. నీరు పల్లానికే ప్రవహించినట్టు ఆ శాసకుడు నియంత్రించిన రీతిగా నేను ప్రవర్తిస్తాను. (8)

పరాత్పరుని బుద్ధియే జగత్తులోని సకలకార్యాలను శాసిస్తుంది. ఆయన ప్రేరణ చేతనే మనిషి కొండ నెత్తి కెత్తుకొంటున్నాడు. పాముకు పాలుపోసి పెంచుతున్నాడు. దానికి భిన్నంగా ఎవరైనా శాసించాలనుకొంటే వారితో శత్రుత్వాన్ని కొని తెచ్చుకోవటమే. (9)

ఈరీతిగా బలవంతంగా మిత్రత్వాన్ని పాటించదలచిన వానిని పండితుడు పరిత్యజించాలి. భారతా! నిప్పును మండించి ముందుగా పరువెత్తక జాగుచేస్తుంటే అటువంటి వానికి బూడిద కూడా మిగలదు. (10)

విదురా! శత్రుపక్షపాతియై తనను ద్వేషిస్తూ అహితాన్ని కల్గిమ్చే మనిషిని ఇంట నుంచుకొనకూడదు. కాబట్టి నీకు ఎక్కడకు వెళ్ళాలనిపిస్తే అక్కడకు వెళ్ళు. కులటను ఎంతగా అనునయించినా ఆమె భర్తను విడిచి వెళుతుంది. (11)

విదురుడిలా అన్నాడు. రాజా! తనకు నచ్చని హితాన్ని బోధించినంతమాత్రాన హితైషులను వదిలించుకొనే వారి స్థితి ఎలా ఉంటుంది. సాక్షిమాత్రుడవై చెప్పు. రాజుల మనస్సులు ద్వేషంతో నిండి ఉంటాయి. వారు మంచిగా అనునయిస్తూనే వెనుక నుండి రోకళ్ళతో కొట్టిస్తారు. (12)

రాజకుమారా! నీవు మందమతివి. నిన్ను ప్రాజ్ఞునిగా నన్ను మూర్ఖునిగా భావిస్తున్నావు. ముందు మిత్రులలో పరిగణించి వారినే అనంతరకాలంలో నిందించినవాడే మూర్ఖుడు. (13)

శ్రోత్రియుల ఇంటిలో దుష్ప్రవర్తన గల స్త్రీ శ్రేయోదాయకాలయిన పనులకు పనికిరానట్లు మందమతిని శ్రేయోమార్గంలో నడిపించలేము. అరువదేండ్ల ముసలివాడు పడుచుపిల్లకు నచ్చనట్లు భరతవంశపుంగవుడైన దుర్యోధనుడికి హితవచనాలు నచ్చవు. (14)

రాజా! హితాహితాలయిన సర్వకార్యాలలో నీవు ప్రియవచనాలనే వినదలచుకొంటే ఆడవారినో, మందబుద్ధులనో, మతి చలించినవారినో లేక అటువంటివారినో సలహా అడుగు. (15)

ఈ లోకంలో మనస్సునకు నచ్చేటట్లు మాత్రమే మాట్లాడగల పాపాత్ములు కూడా ఉంటారు. కానీ అప్రియమైనా హితాన్నీ మాటాడేవారూ, వినేవారూ కూడా అరుదే. (16)

ధర్మపరుడై రాజు ఇష్టానిష్టాలను పరిగణించక అప్రియమయినా హితాన్ని చెప్పేవాడే రాజుకు సహాయకుడు. (17)

మహారాజా! క్రోధం తీవ్రమై, తాపహేతువై, కీర్తినాశకమై, కఠినమై నిందింపదగినది. పరుషవాక్యాలు దానికి మూలం. క్రోధాన్ని దిగమ్రింగుకొని ప్రశాంతంగా ఉండు. (18)

నేను విచిత్రవీర్యకుమారుడయిన ధృతరాష్ట్రునకు అతని కుమారులకు ఎప్పుడు కీర్తిసంపదలు గలగాలని కోరేవాడిని. నీవు ఎలా ఉండదలచుకొంటే అలా ఉండు. నీకొక నమస్కారం. బ్రాహ్మణులు నాకు దీవెనల నిత్తురుగాక. (19)

కురునందనా! నేను నిశ్చలమనస్కుడవై నీకు ఇది చెప్తున్నాను. పండితుడైన వాడు కోరల నుండి, కళ్ళ నుండి కూడా విషాన్ని చిమ్మగల సర్పాలను రెచ్చగొట్టకూడదు. (20)

ఇది శ్రీమహాభారతమున సభాపర్వమున ద్యూతపర్వమను ఉపపర్వమున విదుర హితవాక్యమను అరువది నాలుగవ అధ్యాయము. (64)