వైశంపాయనుడు ఇలా పలికాడు- ఒకరితో ఒకరు పోటీపడుతూ చక్కగా కుండలాదులతో అలంకరించుకొన్న యువకులైన రాజులందరు ఎవరి అస్త్రబలాన్ని వారు ఊహించుకొంటూ ఆయుధం పట్టి కదిలారు. రూపం, బలం, కులం, శీలం, ధనం, యౌవనం మొదలైన దర్పాలతో రాజులు మంచుకొండల్లోని మదపుటేనుగుల్లాగా రకరకాల నడకలు నడిచారు. (1,2)

రాజులు ఒకరినొకరు స్పర్ధతో చూసుకొంటూ, మన్మథునికి వశులై, నాదే ద్రౌపది అంటూ, ఒక్కసారిగా సింహాసనాల నుండి లేచి నిలిచారు. (3)

ఆ రాజులు ద్రౌపదిని గెలుచుకోవాలని స్వయంవర రంగంలో కలిశారు. వారంతా హిమవత్పుత్రి అయిన పార్వతి కోసం కూడిన దేవగణాల వలె ప్రకాశిస్తున్నారు. (4)

ద్రౌపదినే భావించే మనసులలో మన్మథుని బాణాలతో పీడింపబడుతూ అక్కడకు వచ్చిన రాజులంతా పూర్వం స్నేహితులయినా అక్కడ మాత్రం ఒకరినొకరు ద్వేషించుకోసాగారు. (5)

అంతలోనే విమానాలెక్కి రుద్రులు, ఆదిత్యులు, వసువులు, అశ్వినీదేవతలు, సాధ్యులు, మరుత్తులు, యముడు, కుబేరుడు అంతా వచ్చారు. (6)

దైత్యులు, సుపర్ణులు, ఉరగులు, దేవర్షులు, గుహ్యకులు, చారణులు, విశ్వావసువు, నారదుడు, పర్వతుడు, అప్సరసలతో కలిసి గంధర్వులు మొదలగు వారంతా వచ్చారు. (7)

బలరాముడు, వృష్ణివీరులు, అంధకవీరులు, యదువీరులు అంతా కృష్ణుని ఇష్టానికి లోబడి ప్రేక్షకపాత్ర వహించి కూర్చుండిపోయారు. విల్లు ఎక్కుపెట్టదలచుకోలేదు. (8)

లక్ష్మీదేవికి అభిముఖంగా ఉన్న అయిదు మదపుటేనుగుల్లా, నివురు గప్పిన నిప్పులవలె ఉన్న పాండవులను కృష్ణుడు చూసి గ్రహించాడు. (9)

కృష్ణుడు బలరామునికి ధర్మరాజును, భీముని, అర్జునుని, కవలలను మెల్లమెల్లగా వరుసగా చెప్పాడు. బలరాముడు చాలా సంతోషంతో చూస్తూ అలాగే కృష్ణుని వైపు చూశాడు. (10)

ఇతరరాజులకూ, వారిపుత్రపౌత్రులకూ, ద్రౌపదిపైనే కనులూ, మనస్సులూ, నిలిచిపోయాయి. వారు పెదవులు కొరుకుతూ ఎఱ్రని నేత్రాలు పెద్దవి చేసికొని చూస్తున్నారు కాని పాండవులనూ, రామకృష్ణులనూ చూడనే లేదు. (11)

అలాగే దీర్ఘభుజులైన కౌంతేయులూ, మహానుభావులైన కవలలూ ద్రౌపదిని చూసి అందరూ మన్మథబాణాలకు వశమైపోయారు. (12)

అపుడు ఆకాశంలో దేవర్షులూ, గంధర్వులూ, సుపర్ణులూ, నాగులూ, అసురులు, సిద్ధులూ ప్రత్యక్షమయ్యారు. దివ్యపుష్పవృష్టి కురిసింది. సభ ఆకాశమూ అంతా పరిమళభరిత మయింది. (13)

ఆకాశమంతా దుందుభిధ్వనులతో నిండిపోయింది. విమానాల రద్దీ ఎక్కువైపోయింది. వేణునాదాలు, వీణానాదాలు, పణవనాదాలు మిన్నుముట్టాయి. (14)

తరువాత రాజులంతా ద్రౌపదికోసం తమ బలపరాక్రమాలు ప్రదర్శించారు. వారిలో కర్ణుడు, దుర్యోధనుడు, శాల్వుడు, శల్యుడు, అశ్వత్థామ, క్రాథుడు, సునీథుడు, వక్రుడు, కళింగరాజు, వంగరాజు, పాండ్యరాజు, పౌండ్రదేశాధిపతి, విదేహరాజు, యవనదేశాధిపతి, ఉన్నారు. ఇంకా చాలా మంది రాజుల కొడుకులూ మనుమలూ కూడా ఉన్నారు. వారంతా కిరీటాలు, హారాలు, అంగదాలు ధరించి పద్మనేత్రులై విరాజిల్లుతున్నారు. బలపరాక్రమాలతో మోగిపోతూ, దీర్ఘభుజులై ఉన్నారు. (15-17)

మిగిలిన రాజులు దృఢమైన ఆ ధనస్సును మనసా కూడా ఎక్కుపెట్టలేకపోయారు. కొంతమంది దృఢమైన వింటిని ఎక్కుపెట్టబోయి విసరివేయబడ్డారు. కొందరు చేష్టలుడిగి నేలమీద పడ్డారు. వారి వారి బలాలకూ, శిక్షణలకూ, గుణాలకూ తగినట్లు శక్తులుడిగి కిరీటాలు పడిపోయాయి కొందరికి. మరికొందరికి ఆభరణాలు జారిపడిపోయాయి. ఇంకా కొందరు రొప్పుతూ కిందపడి శాంతించారు. (18,19)

రాజసమూహమంతా ఆ దృఢమనస్సు చేత హారాలు, అంగదాలు, కేయూరాలు జారిపడిపోయి హాహాకారాలు చేశారు. ద్రౌపదిమీది అభిలాష వదలుకొని అంతా ఆర్తులై మిగిలిపోయారు. (20)

ఆ రాజులందరినీ చూసి ధనుర్ధారులతో ఉత్తముడయిన కర్ణుడు లేచి వెళ్లి వెంటనే ఆ ధనస్సును ఎత్తి, ఎక్కు పెట్టి బాణాలు సంధించాడు. (21)

అగ్ని కంటె, చంద్రసూర్యులకంటె తేజస్వి అయిన కర్ణుడు ఆసక్తితో ప్రతిజ్ఞ చేస్తూ లేవడం చూసి ధనుర్ధరులైన పాండవులు "ఇతడు లక్ష్యాన్ని భేదించి నేలకూలుస్తాడు" అని భావించారు. (22)

కర్ణుని చూచి వెంటనే ద్రౌపది పెద్దగా "నేను సూతుని వరించను" అంది. ఇదంతా చూసి కోపంతో నవ్వుతూ సూర్యుని వైపు పైకి చూసి కర్ణుడు వెంటనే వెలుగులు చిమ్మే ఆ ధనస్సు వదిలేశాడు. (23)

ఇలా రాజులంతా వెనుదిరిగారు. అపుడు బలంలో యమునితో సమానుడయిన చేదిరాజు, దమఘోషుని పుత్రుడు, మహామతి అయిన శిశుపాలుడు ధనుస్సు గ్రహించాడు. పట్టుకొంటూనే (ఎత్తలేక) మోకాళ్ల మీద పడిపోయాడు. (24,25)

తరువాత మహావీరుడూ, బలవంతుడూ అయిన జరాసంధుడు వింటి దగ్గరకు వచ్చి చలించని పర్వతంలా నిలిచాడు. (26)

అతడు కూడా వింటిచేత పీడితుడై ఎత్తలేక మోకాళ్లమీద పడిపోయాడు. వెంటనే లేచి అతడు తనదేశానికి వెళ్లిపోయాడు. (27)

మద్రరాజు శల్యుడు మహాబలుడు. అతడు కూడ వింటి నెక్కుపెడుతూ మోకాళ్లమీద వాలిపోయాడు. (28)

తరువాత అభిమానధనుడు దుర్యోధనుడు లేచాడు. అతడు అస్త్రవిద్యాసంపన్నుడు- రాజలక్షణాలు పుష్కలంగా ఉన్నాయి అతడికి. సోదరుల మధ్యనుండి లేచి ఠీవిగా ద్రౌపదిని చూస్తూ వింటి దగ్గరకు వచ్చాడు. ధనుస్సును గ్రహించి అతడు ధనుస్సుపట్టిన ఇంద్రునిలా ప్రకాశించాడు. అతడు ధనుస్సు ఎత్తి ఎక్కుపెడుతూ వ్రేళ్లమధ్య వింటి నారి దెబ్బతగిలి ఎత్తయిన శయ్యమీద పడిపోయాడు. దెబ్బతిని సిగ్గుపడుతూ దుర్యోధనుడు అక్కడ నుండి నిష్ర్కమించాడు.

ఆ సభలో రాజులు అంతా సంభ్రాంతులైనారు. అపుడు వీరుడయిన అర్జునుడు ఆ ధనుస్సును ఎక్కుపెట్టేందుకు బయలుదేరాడు. (29)

అపుడు దేవదానవుల్లో శ్రేష్ఠుడూ, వృష్ణివంశోత్తముడూ అయిన కృష్ణుడు బలరాముని చేతిని పట్టి ఊపి సంతోషం వెలిబుచ్చాడు. "ద్రౌపది అర్జునుని చేతికి వచ్చింది" అని వారు సంతోషించారు. ఇతర రాజులు ఎవరు పాండవులు మారువేషాల్లో ఉన్నట్లు గమనించలేదు.

ఇది శ్రీమహాభారతమున ఆదిపర్వమున స్వయంవరపర్వమను

ఉపపర్వమున రాజపరాఙ్ముఖీభవనము అను నూట ఎనుబది ఆరవ అధ్యాయము. (186)

(దాక్షిణాత్య అధికపాఠము 5 1/2 శ్లోకములు కలిపి మొత్తం 34 1/2 శ్లోకాలు)