వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. పాండురాజు మరణాన్ని చూచి అక్కడున్న మంత్రవేత్తలు, దేవతుల్యులయిన మహర్షులు తమలో తాము చర్చించుకొన్నారు. (1)

తాపసులిలా అన్నారు. మహాత్ముడూ, మహాయశస్వి అయిన ఆ పాండురాజు రాజ్యాన్నీ, రాష్ట్రాన్నీ వీడి ఈ ప్రదేశంలోనే తపస్సు చేసి తాపనుల శరణుకోరాడు. (2)

ఆ పాండురాజు తన భార్యనూ, పసి వయస్సులోని కుమారులనూ మీకు అప్పగించి ఇక్కడనుండియే స్వర్గలోకానికి వెళ్ళిపోయారు. (3)

ఆ పాండురాజు కుమారులను, మాద్రీ పాండురాజుల అస్థికలను, ఆ మహాత్ముని భార్య అయిన కుంతిని తీసికొని వారి రాష్ట్రానికి వెళదాం. ప్రస్తుతమిదే మనకు తగిన ధర్మం. (4)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. ఈ విధంగా పరస్పరం సంప్రదించుకొని దేవసమానులు, ఉదార హృదయులూ అయిన ఆ సిద్ధ మహర్షులు పాండుకుమారులను తీసికొని హస్తినకు వెళ్ళి భీష్మ ధ్ఱ్రుతరాష్ట్రులకు పాండవులను అప్పగించాలని ప్రయాణానికి సంకల్పించారు. (5,6)

ఆ క్షణంలోనే పాండు రాజకుమారులనూ, కుంతిని, మాద్రీ పాండురాజుల అస్థికలను తీసికొని ఆ తాపసులు బయలుదేరారు. (7)

నిరంతరమూ పుత్రవాత్సల్యం గలిగినదీ, ఒకప్పుడు సుఖంగా జీవించినదే అయినా ఇప్పుడు ప్రపన్నురాలయిన ఆ కుంతి ఆ సుదీర్ఘమార్గాన్ని కూడా స్వల్పంగానే భావించింది. (8)

యశస్విని అయిన కుంతి స్వల్ప వ్యవధిలోనే కురుజాంగల దేశాన్ని చేరి వర్ధమాన మనుపేరుగల నగరద్వారాన్ని సమీపించింది. (9)

తమరాకకు ప్రభువున కెరిగించమని తాపసులు ద్వారపాలకునితో అన్నారు. వారు వెళ్ళి క్షణకాలంలోనే ఆ విషయాన్ని సభలో తెలియజేశారు. (10)

వేలకొలది చారణులు, మహర్షులూ అక్కడకు రావటాన్ని విని హస్తినాపురిలోని రాజులు ఆశ్చర్యపడ్డారు. (11)

రెండు గడియల కాలంలోనే నగరవాసులంతా స్త్రీలనూ, పిల్లలనూ కూడా వెంటబెట్టుకొని తాపసులను చూడటానికి బయటకు వచ్చారు. (12)

స్త్రీలూ, క్షత్రియసమూహాలూ వివిధవాహనాలను అధిరోహించి బయలుదేటారు. బ్రాహ్మణులతో బాటు బ్రాహ్మణ స్త్రీలు కూడా బయలుదేరి వచ్చారు. (13)

అదే విధంగా వైశ్య శూద్ర సముదాయాలు పెద్దగా గుమిగూడాయి.ఎవ్వరి మనస్సులలోనూ ఈర్ష్యలేదు. అందరూ ధర్మబుద్ధులయి ఉన్నారు. (14)

ఆ ప్రకారంగా శంతనుసుతుడయిన భీష్ముడూ, సోమదత్తుడూ, బాహ్లీకుడు, ప్రజ్ఞానేత్రుడు రాజర్షీ అయిన ధృతరాష్ట్రుడూ, విదురుడూ స్వయంగా వచ్చారు. (15)

రాణి అయిన సత్యవతి, కీర్తిమతి అయిన కౌసల్య అంతఃపురకాంతలతో గూడి గాంధారి వెలుపలకు వచ్చారు. (16)

ధృతరాష్ట్రుని కొడుకులు వందమందీ దుర్యోధనుని ముందు నిలిపికొని, విచిత్రాభరణాలను ధరించి వచ్చారు. (17)

ఆ మహర్షిగణాలను చూచి శిరసా నమస్కరించి, పురోహితులతో సహా కౌరవులంతా వారికి సమీపంగా కూర్చున్నారు. (18)

ఆ ప్రకారంగానే పౌరులూ, జానపదులూ అందరూ నేలకు తల తాకించి అభివాదం/నమస్కారం చేసి సమీపంలో కూర్చున్నారు. (19)

జనమేజయా! ఆ తర్వాత ప్రజలంతా నిశ్శబ్దంగా కూర్చొని ఉండటాన్ని గమనించి భీష్ముడు అర్చించి రాజ్యాన్నీ, రాష్ట్రాన్నీ మహర్షులకు నివేదించాడు. ఆ మహర్షులందరిలో వృద్ధుడై జటాజినాలను ధరించి ఉన్న మహర్షి లేచి ఇతరమహర్షుల అనుమతితో ఇలా అన్నాడు. (20,21)

నీకుమారుడు పాండుమహారాజు కామభోగాలను విసర్జించి ఇక్కడనుండి శతశృంగ పర్వతానికి వెళ్లాడు. ఆ ధర్మాత్ముడు అక్కడ కందమూలాలను ఆహారంగా తీసికొని తన భార్యలతో సహా అలసట లేకుండా కొంతకాలం యథావిధి తపస్సు చేశాడు. ఆయన స్వభావం, నడవడీ, తపస్సు చూచి శతశృంగనివాసులూ, తపోమూర్తులు ఆ మహర్షులందరూ ఆనందించారు. బ్రహ్మచర్యవ్రతంలో ఉన్న ఆయనకు ఏదో దివ్యమైన కారణంవలన సాక్షాత్తూ ధర్మరాజు ద్వారా ఈ కుమారుడు యుధిష్ఠిరుడు పుట్టాడు. (22,23)

అదే విధంగా మహాత్ముడైన ఆ రాజునకు బలవంతులలో శ్రేష్ఠుడూ, మహాబలుడూ అయిన ఈ భీముని వాయుదేవుడు కుమారునిగా ఇచ్చారు. (24)

ఈ కుమారుడు ధనంజయుడు ఇంద్రుని ద్వారా కుంతికి జన్మించినవాడు. ఇతని కీర్తి ధనుర్ధారులందరినీ తిరస్కరింపగలది. (25)

ఇదిగో ఈ కుమారులను చూడండి. వీరు పురుషోత్తములు, మేటి విలుకాండ్రు, వీరిని మాద్రి అశ్వినీ దేవతల ద్వారా కన్నది. (26)

వీరిపేర్లు నకులుడూ, సహదేవుడూ. వీరు అమిత తేజోవంతులు, నరశ్రేష్ఠులూ, ఓటమిలేనివారు. కీర్తిమంతుడై, నిత్యమూ ధర్మబద్ధంగా జీవిస్తున్న పాండురాజు నశించిపోయిన పితామహవంశాన్ని పునరుద్ధరించాడు. (27)

పాండుకుమారుల జన్మనూ, అభివృద్ధినీ, వైదికాధ్యయనాదులను చూచి మీరంతా ఎంతో సంతోషించండి. (28)

సజ్జనుల బాటలో జీవించి పుత్రలాభాన్ని పొంది పాండురాజు నేటికి పదిహేడు రోజులముందు పితృలోకాన్ని పొందాడు. (29)

పాండురాజును చితిపైకెక్కించి దాహకర్మను నిర్వర్తిస్తున్న వేళలో మాద్రి జీవనమోహాన్ని విడిచి తాను కూడా అగ్నికి ఆహుతైనది. (30)

పతివ్రత అయిన ఆ మాద్రి భర్తతో సహగమించి పతిలోకానికే చేరింది. ఇకపై మాద్రీ పాండురాజులకు నిర్వర్తించవలసిన కార్యాలను నిర్వర్తించండి. (31)

శరణుకోరి వచ్చిన కుంతినీ, కీర్తిమంతులను పాండవులనూ తగినరీతిగా మీరు అనుగ్రహించి స్వీకరించండి. ఇది సనాతనధర్మం.

ఇవి మాద్రీ పాండురాజుల అస్థికలు. వీరు ఆ పాండురాజు వరపుత్రులు. శత్రువులను అణచగలవారు. మాద్రి పాండురాజుల శ్రాద్ధక్రియల నిర్వహించటంతో పాటు ఈ కుమారులనూ, కుంతినీ అనుగ్రహించండి. (32)

సపిండీకరణపర్యంతం ప్రేతకార్యాన్ని నిర్వహించిన తరువాత సర్వధర్మజ్ఞుడూ, మహాయశస్కుడూ కురుకుల శ్రేష్ఠుడూ అయిన ఈ పాండురాజు పితృమేధఫలాన్ని పొందవలసి ఉన్నది. (33)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. కౌరవులందరితో ఈవిధంగా పలికి వారు చూస్తూండగానే క్షణకాలంలో ఆ తాపసులంతా చారణులతో సహా అంతర్ధానమయ్యారు. (34)

గంధర్వనగరం వలె ఋషులూ, సిద్ధులూ ఆ ప్రకారంగా అంతర్ధానం కావటం చూచి కౌరవులంతా పరమాశ్చర్యాన్ని పొందారు. వెంటనే లేచి "భళీ-భళీ" అని విస్మయాన్ని ప్రకటించారు. (35)

ఇది శ్రీమహాభారతమున ఆదిపర్వమున సంభవపర్వమను ఉపపర్వమున ఋషిసంవాదమను నూట ఇరువదియయిదవ అధ్యాయము. (125)

(దాక్షిణాత్య ఆధికపాఠం 4 1/2 శ్లోకాలతో కలిసి మొత్తం 39 1/2 శ్లోకాలు)