ఉగ్రశ్రవుడు శౌనకునితో చెపుతున్నాడు. వాసుకి జరత్కారు మునీంద్రునితో "బ్రాహ్మణోత్తమా! ఈ కన్యక పేరు కూడా నీపేరు వంటిదే. జరత్కారు వనే. ఈమె నా సోదరి. ఈమె కూడా మీ వలనే తపస్విని కూడా. కాబట్టి మా సోదరిని భార్యగా స్వీకరించండి. ఈమె యొక్క పోషణాభారాన్ని నేనే చూసుకొంటాను. ఇప్పటివరకు మీకొరకే నిరీక్షిస్తూ ఈమెను రక్షించుకొంటున్నాను" అన్నాడు. (1,2)

జరత్కారుడు అన్నాడు- నాగరాజా! ఈమె పోషణభారాన్ని నేను వహించను. ఇది నా నియమం. ఎప్పుడూ నాకు ఇష్టంలేని పనిని చేయకూడదు. చేస్తె నేను ఈమెను విడిచి వెళ్లిపోతాను. (3)

అపుడు సౌతి ఇలా అన్నాడు. నాగరాజు ఈ షరతుల్ని అంగీకరించాడు. "నా సోదరి భరణ పొషణల్ని నేను భరిస్తాను" అని హామీ ఇచ్చాక జరత్కారుడు వాసుకి ఇంటికి వెళ్లాడు. (4)

ఆ వాసుకి భవనంలో మంత్రవేత్తలలో అగ్రగణ్యుడును, తపోధనుడు, మహావ్రతుడు, ధర్మాత్ముడు అయిన జరత్కారుడు విధియుక్తంగా మంత్రోచ్ఛారణలతో నాగకన్య జరత్కారువును పాణిగ్రహణం చేసుకొన్నాడు. (5)

వాసుకి భవనంలోకి జరత్కారుడు, తనభార్యను తీసుకొనివెళ్లాడు. మహర్షులందరూ వీరి దాంపత్యాన్ని ప్రశంసించారు. (6)

అక్కడ అభిలషణీయమైన ప్రక్క (దుప్పటి)తో కూడిన శయనం అలంకరింపబడింది. అచట భార్యాసహాయుడై జరత్కారుడు నివసించాడు. (7)

సాధువుంగవుడయిన జరత్కారుడు భార్యతో తన షరతును ఈ విధంగా చెప్పాడు. "నీవు ఎప్పుడూ నాకు ఇష్టంకాని పని చేయవద్దు. అంతేకాక ఎప్పుడూ అప్రియమైన మాటలు కూడా చెప్పవద్దు. (8)

నా మాటను కాదని ఎప్పుడైనా అప్రియంగా వాచా కర్మణా ప్రవర్తించినా నిన్ను, నీ గృహాన్నికూడా విడిచిపెట్టి వెళ్లిపోతాను. కాబట్టి ఈ విషయాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని ప్రవర్తించు అని చెప్పాడు. (9)

ఈ విధంగా చెప్పిన భర్తమాటలను విని ఆమె ఉద్విగ్నురాలయి దుఃఖించి భర్తతో "అలాగే అగుగాక" అని మాట ఇచ్చింది. (10)

యశస్విని అయిన నాగకన్య (కత్తి మీద సాముగా) భర్తపెట్టిన షరతులకు అనుగుణంగా పతిసేవ చేస్తున్నది. ఆమె కుక్కవలె జాగ్రత్తవహిస్తూ, లేడివలె భయంతో ఉంటూ, కాకిలాగా ఇంగితజ్ఞానంతో మెలగుతూ, ఉపాయంగా భర్తకు ఇష్టంగా వ్యవహరిస్తూ, పతివ్రతగా ఆరాధిస్తూ కాలం గడుపుతున్నది. (11)

ఒక సమయానికి జరత్కారువుకు ఋతుకాలం వచ్చింది. ఋతుస్నాతయై ఆమె సముచితంగా జరత్కారుని సేవలో ఉన్నది. (12)

పిమ్మట ఆమె గర్భవతి అయింది. ప్రజ్వలిస్తున్న అగ్నితో సమానమైన తేజస్వి, తపస్సంపన్నుడు అయిన శిశువు ఆమె గర్భంలో పెరుగుతున్నాడు. (13)

శుక్లపక్షంలోని చంద్రుడిలాగా ఆమె గర్భంలోని శిశువు క్రమక్రమంగా పెరుగుతున్నాడు. కొన్నిరోజుల తరువాత జరత్కారుడు ఏదో అలసటతో ఉండి భార్య ఒడిలో తల ఉంచి నిద్రించాడు. ఆ బ్రాహ్మణోత్తముడు నిద్రించే సమయంలో సూర్యభగవానుడు అస్తాద్రిని చేరాడు. (14,15)

సంధ్యాకాలం వచ్చింది. సంధ్యా సమయంలో సూర్యునికి అర్ఘ్యమివ్వకుండా నిద్రించడం ధర్మంకాదని, ఆమె భావించి పతికి ధర్మలోపం జరుగుతుందేమోనని భయపడ్డది ఆ మహాపతివ్రత. "ధర్మాత్ముడైన నా పతియొక్క స్వభావం కఠినమైనది. నిద్రలేపితే నాకు పుణ్యం కలుగుతుందా? నా పతిదృష్టిలో అపరాధం చేసినదానినవుతానా?" అని వితర్కించుకొన్నది జరత్కారువు. (16,17)

"భర్తను మేలుకొలిపితే తప్పకుండా నాపై కోపపడతారు. నిద్రలేపకపోతే సంధ్యోపాసనా సమయం దాటిపోతుంది. అపుడు తప్పక ధర్మలోపం జరుగుతుంది. కాబట్టి భర్త ఈ సందిగ్ధ సమయంలో కోపించినా సహిస్తాను కానీ ధర్మలోపాన్ని జరుగనీయను. తప్పకుండా మేలుకొలుపుతాను" అని నిశ్చయించుకొన్నది. (18,19)

ఆ విధంగా మనస్సులో నిశ్చయించుకొని అగ్నితో సమానమైన తేజస్వీ, తపోధనుడూ అయిన భర్తను మృదుభాషలతో మేల్కొలుపుతూ "మహాభాగా! నిద్రనుండి లేవండి. సూర్యభగవానుడు అస్త్రాద్రిని చేరుకొంటున్నాడు. (20,21)

దేవా! నియమపూర్వకంగా ఆచమనం చేసి సంధ్యోపాసన చేయండి. ఇపుడు అగ్నిహోత్రం సిద్ధంగా ఉంది. ఈ సమయం ధర్మసాధనకు సమయం. ప్రాణులన్నీ కదలిపోతున్నాయి. అందువలన ఇది రమణీయంగాను, భయంకరంగాను ఉన్న సమయం. పశ్చిమదిక్కున సంధ్యాప్రకటనం జరుగుతోంది. ఆ దిక్కులో ఆకాశాం ఎఱ్ఱగా ఉంది. (22 1/2)

భార్య ఆ విధంగా చెప్పిన తరువాత జరత్కారుడు నిద్రనుండి లేచాడు. పెదవులు అదిరేటట్లు ఆమెతో ఈవిధంగా అన్నాడు. "నాగకన్యా! నీవు నన్ను అవమానించావు. (23,24)

అందుచేత నీ దగ్గఱ ఇక ఉండను. ఎలా వచ్చానో అలాగునే వెళ్లిపోతాను. నేను నిద్రిస్తూ ఉండగా సూర్యుడికి అస్తమించే శక్తి ఉందా? అని అనుకొన్నాను. ఇట్టి అవమానం ఎవరూ భరించలేరు. నాలాంటి ధర్మశీలునికి వేరే చెప్పాలా?" (25,26 1/2)

భర్తపలికిన భయంకరమైన ఆ మాటలకు జరత్కారువు వణికిపోయింది. దుఃఖార్తయై భర్తతో "స్వామీ! నేను మీకు ఎట్టి అవమానమూ తలపెట్టలేదు. మీకు ధర్మలోపం జరుగకూడదని భావించి నిద్రలేపాను" అంది. జరత్కారుడు కోపోద్రేకంతో ఆమెను విడిచిపెట్ట దలచి భార్యకు ఈవిధంగా చెప్పాడు. "నాగకన్యా! నేను ఎప్పుడూ అసత్యం పలుకలేదు. అందుకని నిశ్చయంగా ఇక్కడ నుండి నిన్ను విడిచి వెళ్లిపోతున్నాను. (27-30)

ఇంతకు పూర్వమే నేను నీకు నా షరతును చెప్పాను. ఇక్కడ నేను ఎంతో సుఖపడ్డాను. నేను ఇక్కడ నుండి వెళ్లిపోయానని నీ సోదరుడు వాసుకితో చెప్పు. నేను వెళ్లిన తరువాత నీవు దుఃఖించరాదు." (31,32)

జరత్కారుడు ఆ మాటలు చెప్పిన తరువాత నిర్దోషి అయిన ఆమె ఆ జరత్కారునితో చింతాకులచిత్తంతో దీనవదనయై కన్నీరు కారుస్తూ అంజలిఘటించి గద్గదస్వరంతో కొంతధైర్యం తెచ్చుకొని ఇట్లా అంది. "ధర్మజ్ఞా! మీరు ఎప్పుడూ ధర్మాన్ని విడిచిపెట్టరు. నేను కూడా పతివ్రతనై నా ధర్మాన్ని నిర్వర్తిస్తూ మిమ్మల్ని సేవిస్తూనే ఉన్నాను. నిరపరాధిని అయిన నన్ను పరిత్యజించటం ధర్మం కాదు కదా! బ్రాహ్మణోత్తమా! ఈ సదాశయంతోనే నా సోదరుడు వాసుకి నన్ను మీతో పాణిగ్రహణం చేయించాడు. సోదరుడు నాతో "సోదరీ! మన కుటుంబంలోని వారు తల్లి ఇచ్చిన శాపానికి గురి అయ్యారు. నీ సంతానం వల్ల మేము ఉద్ధరింపబడతాం" అని చెప్పాడు. ఇప్పటివరకూ సంతానం కలుగలేదు. నీవలన పుట్టిన సంతానంతో నా జ్ఞాతులకు శాపభయంలేకుండా శుభం జరుగుతుంది. (33-38)

దేవా! నాతో మీకు ఏర్పడిన సంబంధం వ్యర్థం కారాదు. నా బంధుజనానికి మీరు హితవు కోరినట్లయితే నాప్రార్థనను ఆలకించండి. (39)

మహానుభావా! మీరు నన్ను గర్భవతిని చేశారు. ఇప్పటి వరకు ఆ స్వరూపం వ్యక్తం కాలేదు. ఇటువంటి క్లిష్టపరిస్థితిలో నిరపరాధినినైన నన్ను విడిచి మీరు వెళ్లిపోవడం ధర్మమా?" (40)

భార్యమాటల్ని విన్న జరత్కారుడు తనభార్య జరత్కారువుతో సముచితం, అవసరం అయిన కొన్ని విషయాల్ని ఆమెకు తగినట్లుగా చెప్పాడు. (41)

నీ ఉదరంలో గర్భం ఉంది. నీ గర్భంలో పెరుగుతున్న బాలుడు అగ్నితో సమానమైన తేజస్వి. పరమధర్మాత్ముడు, మహాతపస్వి, వేదవేదాంగపారగుడు. (42)

ఈ విధంగా ఆమెకు చెప్పి ధర్మాత్ముడైన జరత్కారుడు కృతనిశ్చయుడై మరల తపస్సు చేసుకొనడానికి వెళ్లిపోయాడు. (43)

ఇది శ్రీమహాభారతమున ఆదిపర్వమున ఆస్తీకపర్వమను ఉపపర్వమున జరత్కారుని నిర్గమము అను నలువది ఏడవ అధ్యాయము. (47)