వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు.

ధర్మరాజు మరణించిన తన సోదరులను చూశాడు. ఇంద్రునితో సాటిగా గౌరవాన్ని పొంది యుగాంతకాలంలో నేలకు జారిన లోకపాలకులవలె వారున్నారు. (1)

అర్జునుడు మరణించాడు. ధనుర్బాణాలు చెల్లాచెదరై ఉన్నాయి. భీమసేనుడు, నకులసహదేవులు ప్రాణాలు పోయి నిశ్చేష్టులై ఉన్నారు. వారినందరినీ చూసి ధర్మరాజు వేడి నిట్టూర్పు విడిచాడు. కన్నీరు పొంగి వచ్చింది. సోదరులందరూ పడి ఉండటాన్ని చూసి మహాబాహువైన ధర్మసుతుడు చింతించి, ఎంతో విలపించాడు. (2, 3 1/2)

మహాబాహూ! వృకోదరా! యుద్ధంలో సుయోధనుడి తొడలను గదతో విరగగొడతానని ప్రతిజ్ఞ చేశావు గదా! వీరా! కురువంశకీర్తివర్ధనుడవు, మహాత్ముడవు, మహాబాహువువు అయిన నీవే పడిపోతే నాకు ఇక ఇదంతా ఎందుకు? (4, 5 1/2)

మనుష్యుల మాటలు తప్పిపోయినట్లు వింటుంటాం. కానీ మీవి దివ్యవాక్కులు. అవి ఎలా వ్యర్థమవుతాయి. (6 1/2)

ధనంజయా! నీవు పుట్టినప్పుడు దేవతలు ఏమన్నారు? 'కుంతీ! ఈ నీ కుమారుడు దేవేంద్రునికన్న తక్కువవాడేమీ కాదు.' ఉత్తరపారియాత్రపర్వతం మీద కూడా ప్రాణులన్నీ నీగురించి ఏమన్నాయి? పాండవులు కోలుపోయిన రాజ్యలక్ష్మిని వేగంగా తిరిగితేగలవాడు. యుద్ధంలో ఇతనిని గెలిచేవాడుండడు. ఇతడు ఓడించలేనివాడు కూడా ఎవడూ ఉండడు'. (7-9)

అటువంటి జయశీలుడు, మహాబలుడు నేడు మృత్యువుకు చిక్కాడు. ఈ ధనంజయుడు నా ఆశను చంపి నేలపై శయనించాడు. ఎవరిని ఆశ్రయించి ఎవరిరక్షణలో మేమీ దుఃఖాలు పోగొట్టుకోగలం? (10 1/2)

కుంతీపుత్రులు, మహాబలులు అయిన ఈ భీమార్జునులు యుద్ధంలో ఏమరుపాటు లేనివీరులు. ఎప్పుడూ శత్రువులను అణచేవారు. ఏ అస్త్రాలకూ లోబడినవారు. శత్రువుల చేతికి ఎలా చిక్కారు? (11,12)

నా మనస్సు చెడ్డది. అది రాతితోనే, లోహంతోనో తయారయినది. కాకపోతే నేలగూలియున్న ఈ నకులసహదేవులను చూసి ఎందుకు బ్రద్ధలు కాదు. (13)

పురుషోత్తములారా! మీరు శాస్త్రజ్ఞులు, దేశకాలజ్ఞులు, తపోయుక్తులు, ఆచరణశీలురు. అటువంటి మీరు మీకు తగినపని చేయకుండా ఎందుకు నిదురిస్తున్నారు? (14)

శరీరాలపై గాయాలు లేవు. ధనుర్బాణాలను పట్టినట్లే లేదు. అయినా నేలగూలి నిశ్చేష్టులుగా ఎందుకు పడి ఉన్నారు? (15)

నేలగూలిన పర్వతశిఖరాలవలె తనసోదరులు సుఖంగా నిదురిస్తూన్నట్టుండటం చూచి ధీమంతుడైన ధర్మరాజు ఖిన్నుడై తనువంతా చెమటలు పట్టి దీనదశకు లోనయ్యాడు. (16)

"ఇది ఇలా జరగాలి కాబోలు" అనుకొని ధర్మాత్ముడైన ధర్మరాజు శోకసాగరంలో నిలిచి కలతపడుతూ మరణకారణాన్ని ఆలోచించసాగాడు (17)

మహాబాహువూ, మహామతి అయిన ధర్మజుడు దేశకాలతత్త్వజ్ఞుడు. అయినా ఎంత ఆలోచించినా కర్తవ్యం స్ఫురించలేదు. (18)

ధర్మాత్ముడు, ధర్మపుత్రుడు అయిన యుధిష్ఠిరుడు ఆ రీతిగా విలపించి ఆపై మనస్సుని నియంత్రించుకొని బుద్ధితో ఇలా అలోచించసాగాడు.

"ఈ వీరులను చంపినదెవరు? వారి శరీరాలపై ఆయుధాల గాట్లు లేవు. ఇక్కడ ఎవ్వరి అడుగు జాడలూ లేవు. ఏదో పెద్దభూతం నా సోదరులను చంపి ఉండాలి. (19-21)

ఏకాగ్రతతో ఆలోచించాలి. పోనీ మంచినీళ్ళు త్రాగి తెలుసుకొనే ప్రయత్నం చేద్దాం. బహుశ దుర్యోధనుడే చాటుమాటుగా ఏదో చేసి ఉంటాడు. (22)

ఎప్పుడూ వక్రబుద్ధిగల గాంధారరాజు శకుని ఏదైనా చేసి ఉండవచ్చు. అతనికి కార్యమయినా అకార్యమయినా సమానమే. తనమీద తనకు అదుపులేని ఆ పాపాత్ముని ఏ వీరుడు నమ్మగలడు? లేదా ఆ దురాత్ముడు దుర్యోధనుడే గూఢచారులద్వారా ఏదైనా ప్రయోగం చేసి ఉండవచ్చు. (23,24)

మహాబుద్ధిగల ధర్మరాజు 'ఇలా జరిగి ఉండవచ్చు'నంటూ రకరకాలుగా ఆలోచించాడు. పరీక్షించి చూసి ఆ నీరు విషదూషితం కాలేదని నిశ్చయించుకొన్నాడు. (25)

నా సోదరులు మరణించినా వారి ముఖాలు వికృతిని పొందలేదు. ప్రసన్నంగానే ఉన్నాయి అని కూడా ఆలోచించాడు. (26)

పురుషశ్రేష్ఠులయిన వీరు ఒక్కొక్కరూ ఒక్కొక్క ప్రవాహమంత బలం గలవారు. కాలాంతకుడైన యముడు తప్ప మరెవ్వరు వీరి దగ్గరకు రాగలరు? (27)

అని నిశ్చయించుకొంటూ ధర్మరాజు ఆ సరస్సులోని నీటిలోనికి దిగాడు. దానిలో ప్రవేశించబోతుండగా ఆకాశవాణి వినిపించింది. (28)

యక్షుడిలా అన్నాడు. నేను నాచును, చేపలను తినే కొంగను. నీ తమ్ములను యమలోనికి పంపినది నేనే. రాజకుమారా! నా ప్రశ్నలకు సమాధానమివ్వకపోతే నీవు కూడా అయిదవవాడుగా యమలోకానికి పోతావు. (29)

నాయనా! తొందరపడవద్దు. ఈ సరస్సుపై నాకిప్పటికే అధికారమున్నది. కౌంతేయా! నా ప్రశ్నలకు సమాధానమిచ్చి నీరు త్రాగు. నీరు తీసికొని వెళ్ళు. (30)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

నీవెవరో చెప్పు. రుద్రులలో, వసువులలో, దేవతలలో ఎవరో ప్రధాన దేవతవు నీవు. ఒక పక్షి ఇంత పనిచేయలేదు. (31)

మహాతేజస్వులయిన నా నలుగురు సోదరులు హిమాలయ పారియాత్ర వింధ్య మలయ పర్వతాల వంటివాళ్ళు. వారిని చంపగలిగినదెవ్వరు? (32)

బలవంతులలో శ్రేష్ఠుడా! నీవు చాలా పెద్దపనిచేశావు. దేవతలు, గంధర్వులు, అసురులు, రాక్షసులు అయినా మహారణంలో నాతమ్ములను సహించలేరు. వారిని పడగొట్టి నీవు మహాద్భుతకర్మ చేశావు. నీవేం చేస్తున్నావో, నీకేం కావాలో నాకు అర్థం కావటం లేదు. (33,34)

నాకు చాలా కుతూహలంగా ఉన్నది. కొంచెం భయం కూడా కలుగుతోంది. అందువలన మనస్సు ఉద్వేగానికి లోనవుతోంది. తలవేడెక్కింది. అందుకని అడుగుతున్నావు. స్వామీ! తమరెవరు? (35 1/2)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

నేను యక్షుడును. జలచరపక్షిని కాను. నీకు మేలు కల్గుగాక! మహాతేజస్వులయిన నీ తమ్ములను నేను చంపాను. (36 1/2)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు.

రాజా! ఈ రీతిగా పలుకుతున్న యక్షుని అమంగళకరమైన ఆ పరుషవాక్కును విని, ధర్మరాజు ఆయన దగ్గరకు పోయి నిలిచాడు. అక్కడ ధర్మరాజు చెట్టు నాశ్రయించుకొని ఉన్న యక్షుని చూశాడు. కళ్ళు వికృతంగా ఉన్నాయి. తాటి చెట్టంత ఎత్తు ఉన్నాడు. అగ్నివలె, సూర్యునివలె తేజోవంతుడు. పర్వతమంత ఆకారం. ఎదరించవీలుకానివాడు. మేఘం వంటి గంభీరనాదంతో పెద్దగొంతుతో బెదిరిస్తున్నాడు. (37-39 1/2)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

రాజా! ఈ నీ తమ్ములు నేను వారిస్తున్నా వినకుండా మొండిగా నీటిని త్రాగబోయారు. అందుకని నేను వారిని చంపాను. రాజా! ప్రాణాలు కావాలంటే ఈ నీటిని త్రాగరాదు. పార్థా! తొందరపడవద్దు. ఈ సరస్సుపై నాకిప్పటికే అధికారముంది. కౌంతేయా! నా ప్రశ్నలకు సమాధానమిచ్చి ఆపై నీటిని త్రాగవచ్చు. తీసికొనిపోవచ్చుకూడా. (40-42)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

యక్షా! నీ అధికారంలోనున్నది, నాకు అవసరం లేదు. తనును తాను ప్రశంససించుకోవడం సత్పురుషులెప్పుడూ అభినందించరు. నా బుద్ధిమేరకు నీ ప్రశ్నలకు సమాధానమిస్తాను. అడుగు. (43,44)

యక్షుడిలా అడిగాడు.

సూర్యుని ఉదయింపజేస్తున్న దేది? ఆయన చుట్టూ తిరిగేవారెవరు? ఆయనను అస్తమింపజేసేదెవరు? ఆయన దేనిలో ప్రతిష్ఠింపబడతాడు? (45)

యుధిష్ఠిరుడిలా అడిగాడు.

సూర్యుని ఉదయింపజేసేది బ్రహ్మ. ఆయనచుట్టూ తిరిగేవారు దేవతలు. ఆయనను అస్తమింపజేసేది ధర్మం. ఆయన సత్యమందు ప్రతిష్ఠింపబడతాడు. (46)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

రాజా! మనిషి దేవితో శ్రోత్రియుడు కాగలడు? దేనిద్వారా మహత్పదాన్ని పొందగలడు? దేనితో ససహాయుడు అవుతాడు? దేనితో బుద్ధిమంతుడవుతాడు. (47)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

వేదంతో శ్రోత్రియుడు కాగలడు. తపస్సుతో మహత్పదాన్ని పొందగలడు. దైర్యంతో ససహాయుడు కాగలడు. వృద్ధసేవద్వారా బుద్ధిమంతుడు అవుతాడు. (48)

యక్షుడిలా అన్నాడు. బ్రాహ్మణులకు దేవత్వ మేది? వారిలో సత్పురుషులకు ధర్మమేది? వారి మానవత్వమేది? వారిలో అసత్పురుషుల మార్గమేది? (49)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

స్వాధ్యాయమే బ్రాహ్మణులకు దేవత్వం. తపశ్చరణమే సద్బ్రాహ్మణ ధర్మం. మరణమే మానుషత్వం. ఇతరులను నిందించటమే అసత్పురుష మార్గం. (50)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

క్షత్రియులకు దేవత్వమేది? వారిలో సత్పురుషులకు ధర్మమేది? వారికి మానుషత్వమేది? వారిలో అసత్పురుషుల మార్గమేది? (51)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

అస్త్రవిద్యయే క్షత్రియులకు దేవత్వం. యజ్ఞమే వారిలో సజ్జనుల ధర్మం. భయమే వారికి మానుషత్వం. పీడితులను విడిచిపెట్టటమే వారిలో అసత్పురుషులమార్గం. (52)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

యజ్ఞసంబంధమైన ఒకే ఒక సామమేది? తత్సంబంధమైన ఒకే ఒక యజుస్సు ఏది? ఏ ఒక్కటి యజ్ఞాన్ని వరిస్తుంది? యజ్ఞం దేని నతిక్రమించదు? (53)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ప్రాణమే యజ్ఞసంబందమైన ఒకే ఒక్క సామం. మనస్సే యజ్ఞసంబంధమైన యజుస్సు. ఋక్కు ఒక్కటే యజ్ఞాన్ని వరిస్తుంది. యజ్ఞం ఋక్కు నతిక్రమించదు. (54)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

వ్యవసాయదారులకు శ్రేష్ఠమైనదేది? విత్తేవాళ్ళకు శ్రేష్ఠమైనదేది? ప్రతిష్ఠగలవారికి శ్రేష్ఠమైనదేది? సంతానవంతులకు శ్రేష్ఠమైనదేది? (55)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

వ్యవసాయదారులకు వర్షం శ్రేష్ఠమైనది. విత్తేవారికి విత్తనమే శ్రేష్ఠం. ప్రతిష్ఠగలవారికి గోవు శ్రేష్ఠం. సంతానవంతులకు పుత్రుడు శ్రేష్ఠం. (56)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

బుద్ధిమంతుడై, లోకపూజితుడై, ఇంద్రియార్థాలను అనుభవిస్తూ, సర్వభూతసమ్మతుడై ఊపిరితీస్తూ కూడా జీవించనివాడెవడు? (57)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

దేవతలను, అతిథులను, కుటుంబీకులను, పితరులను, తనను పోషింపలేనివాడు ఊపిరి ఉన్నా జీవించనట్లే లెక్క. (58)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

భూమి కన్న బరువైనదేది? ఆకాశం కన్న ఉన్నతమైన దేది? గాలికన్న వేగవంతమయిన దేది? గడ్డి కన్న తఱచుగా ఉన్నదేది? (59)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

తల్లి భూమికన్న బరువైనది. తండ్రి ఆకాశం కన్న ఉన్నతమైనవాడు. మనస్సు గాలికన్న వేగంగలది. చింత గడ్డికన్న తఱచైనది. అందుకే విడువదగినది. (60)

యక్షుడిలా అన్నాడు. నిదురిస్తూ కూడా కన్ను మూయనిదేది? పుట్టి కూడా కదలనిది ఏది? హృదయం లేనివాడెవడు? వేగంగా పెరిగేది ఏది? (61)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

చేప నిదురిస్తూ కూడా కన్ను మూయదు. గ్రుడ్డు పుట్టికూడా కదలదు. రాతికి హృదయం లేదు. నది వేగంతో పెరుగుతుంది. (62)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

ప్రవాసంలో మిత్రుడెవరు? గృహస్థునకు మిత్రుడెవరు? రోగికి మిత్రుడెవరు? మరణించేవానికి మిత్రుడెవరు? (63)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

కూడా ప్రయాణించేవాడే ప్రవాసికి మిత్రుడు. గృహస్థునకు భార్య మిత్రుడు. రోగికి వైద్యుడే మిత్రుడు. మరణించేవానికి దానమే మిత్రుడు. (64)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

సర్వప్రాణులకు అతిథి ఎవ్వరు? సనాతన ధర్మమేది? అమృతమేది? ఈ జగత్తంతా ఏది? (65)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు. సర్వప్రాణులకు అతిథి అగ్ని. నిత్యధర్మమే సనాతన ధర్మం. ఆవుపాల రూపమున ఉన్న సోమమే అమృతం. ఈ జగత్తంతా గాలియే. (66)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

ఒంటరిగా తిరిగేది ఏది? పుట్టి మరల పుట్టేది ఏది? శైత్యానికి మందు ఏది? మహాపాత్ర ఏది. (67)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ఒంటరిగా తిరిగేవాడు సూర్యుడు. పుట్టి మరల పుట్టేవాడు చంద్రుడు. శైత్యానికి మందు అగ్ని. భూమియే మహాపాత్ర. (68)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

ధర్మానికి ప్రధానస్థాన మేది? కీర్తికి ప్రధానస్థానమేది? స్వర్గానికి ప్రధానస్థానమేది? సుఖానికి ప్రధానస్థానమేది? (69)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ధర్మానికి ప్రధానస్థానం దక్షత. కీర్తికి ప్రధానస్థానం దానం. స్వర్గానికి ప్రధాన స్థానం సత్యం. సుఖానికి ప్రధాన స్థానం శీలం. (70)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

మనుష్యునకు ఆత్మ ఏది? వానికి దేవుడిచ్చిన మిత్రుడెవరు? వానికి జీవనమార్గమేది? వానికి పరమాశ్రయమేది? (71)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

మనుష్యునకు పుత్రుడే ఆత్మ. భార్యయే దేవుడిచ్చిన మిత్రుడు. జీవనమార్గం మేఘుడు. వానికి పరమాశ్రయం దానం. (72)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

ధన్యులలోని ఉత్తమగుణమేది? ధనాలలో ఉత్తమధనమేది? లాభాలలో ఉత్తమమైనదేది? సుఖాలలో గొప్పదియేది? (73)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ధన్యులలోని ఉత్తమగుణం దక్షత. పాండిత్యం ధనాలలో ఉత్తమ ధనం. ఆరోగ్యం లాభాలలో శ్రేష్ఠం. సంతృప్తియే గొప్ప సుఖం. (74)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

లోకంలో శ్రేష్ఠధర్మమేది? నిత్యమూ ఫలితాలనిచ్చే ధర్మమేది? దేనిని అదుపుచేస్తే దుఃఖముండదు? ఎవరితో మైత్రి నశించదు?(75)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

లోకంలో దయయే శ్రేష్ఠధర్మం. వేదధర్మమే సదాఫలదాయి. మనస్సును అదుపుచేస్తే దుఃఖమందరు. సజ్జనులతోడి మైత్రి నశించదు. (76)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

దేనిని వదిలితే మనిషి ఇష్టుడవుతాడు? దేనిని విడిస్తే బాధపడడు? దేనిని వీడితే అర్థవంతుడు కాగలడు? దేనిని పరిత్యజిస్తే సుఖవంతుడవుతాడు? (77)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

అభిమానాన్ని వీడితే ఇష్టుడు కాగలడు. క్రోధాన్ని విడిస్తే బాధపడడు. కామాన్ని వదిలితే అర్థవంతుడు కాగలడు. లోభాన్ని పరిత్యజిస్తే సుఖవంతుడవుతాడు. (78)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

బ్రాహ్మణులకు దానమెందుకు? నటనర్తకులకు దానమెందుకు? సేవకులకు దానమెందుకు? రాజులకు దానమెందుకు? (79)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ధర్మంకోసమే బ్రాహ్మణునకు దానం. కీర్తికోసమే నటనర్తకులకు దానం. సేవకులకు పోషణకోసమే దానం. భయం వలననే రాజులకు దానం. (80)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

లోకాన్నంతా కప్పి ఉన్నదేది? దేనివలన అది ప్రకాశించదు? మిత్రులను ఎందుకు విడిచిపెడతాడు? దేని వలన స్వర్గం పోలేరు. (81)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

లోకాన్ని అజ్ఞానం కప్పి ఉంటుంది. అజ్ఞానం వలన అది ప్రకాశించదు. లోభం వలన మిత్రులను విడిచిపెడతాడు. విషయాసక్తి వలన స్వర్గానికి వెళ్ళలేరు. (82)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

మనిషి మృతుడెట్లు కాగలడు? రాష్ట్రం ఎలా మృతమవుతుంది? శ్రాద్ధం ఎలా మృత మవుతుంది? యజ్ఞమెలా మృత మవుతుంది? (83)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు. మనిషి దరిద్రుడయితే మృతుడే. రాజులేని రాజ్యం మృతం. శ్రోత్రియుడులేని శ్రాద్ధం మృతం. దక్షిణలు లేని యజ్ఞం మృతం. (84)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

దిక్కుఏది? ఉదకమేది? అన్నమేది? విషమేది? శ్రాద్ధయోగ్యమైన కాలమేది? చెప్పు. ఆ తర్వాత నీరు త్రాగవచ్చు. తీసికొనిపోవచ్చు. (85)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

సజ్జనులే దిక్కు. ఆకాశమే జలం. గోవే అన్నం. కోరికయే విషం. బ్రాహ్మణుని రాకయే శ్రాద్ధానికి తగిన కాలం. యక్షా! నీవేమనుకొంటున్నావో! (86)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

తపస్సుకు లక్షణమేది? దమమంటే ఏది? పరాకోటికి చెందిన క్షమ ఏది? సిగ్గంటే ఏది? (87)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

స్వధర్మాచరణమే తపస్సు. మనస్సును అదుపుచేయటమే దమం. ద్వంద్వాలను సహించగలగటమే క్షమ. చెడ్డపనులు చేయకుండుటయే సిగ్గు. (88)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

రాజా! జ్ఞానమంటే ఏది? శమమంటే ఏది? పరాకోటికి చెందిన దయ ఏది? ఋజుత్వమంటే ఏది? (89)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

పరతత్త్వజ్ణానమే జ్ఞానం. చిత్తప్రశాంతతయే శమం. అందరూ సుఖంగా ఉండాలని కోరటమే దయ. సమచిత్తతయే ఋజుత్వం. (90)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

మనుష్యులు జయించలేని శత్రువు ఎవరు? అనంతమైన వ్యాధి ఏది? ఎటువంటి వానిని సాధువంటారు? ఎటువంటి వానిని అసాధువంటారు? (91)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

క్రోధం జయింపరాని శత్రువు. లోభం అంతంలేని వ్యాధి. సర్వప్రాణుల హితాన్ని కోరేవాడు సాధువు. దయారహితుడే అసాధువు. (92)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

రాజా! మోహమంటే ఏమిటి? దేనిని మానమంటారు? దేనిని ఆలస్యంగా తెలిసికోవాలి? ఏది శోకం? (93)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ధర్మమూఢత్వమే మోహం. ఆత్మాభిమానమే మానం. ధర్మాన్ని పాటించకపోవటమే ఆలస్యం. అజ్ఞానమే శోకం. (94)

యక్షుడిలా అన్నాడు. దేనిని స్థైర్యమని ఋషులన్నారు? ధైర్యమని దేనినన్నారు? ఉత్తమస్నానమేది? ఉత్తమదానమని దేనినంటారు? (95)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

స్వధర్మంలో నిశ్చలంగా నిలవటమే స్థైర్యం. ఇంద్రియనిగ్రహమే ధైర్యం. మనోనైర్మల్యమే ఉత్తమస్నానం. భూతరక్షణమే ఉత్తమదానం. (96)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

ఎవనిని పండితుడని భావించాలి? నాస్తికుడెవడు? కామ మంటే ఏమిటి? మత్సర మంటే ఏమిటి? (97)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ధర్మజ్ఞుడే పండితుడు. పరలోకం లేదనేవాడు నాస్తికుడు. నాస్తికుడే మూర్ఖుడు. సంసారహేతువయినది కామం. హృదయతాపమే మత్సరం. (98)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

అహంకార మంటే ఏమిటి? దంభ మంటే ఏమిటి? పరదైవమెవరు? పిశునత్వమంటే ఏమిటి? (99)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

తీవ్రమైన అజ్ఞానమే అహంకారం. ధర్మాత్ముడనంటూ ప్రకటించుకొనటమే దంభం. దానఫలమే పరమదైవం. పరధూషణమే పిశునత్వం. (100)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

ధర్మం, అర్థం, కామం పరస్పర విరోధం కలవి. నిత్యవిరుద్ధాలయిన ఇవి ఒకేచోట ఎలా కలుస్తాయి. (101)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ధర్మం, భార్య పరస్పరం విరోధించకుండా మనుష్యునకు వశమైనప్పుడు ధర్మార్థకామాలు మూడూ ఒకేచోట నిలుస్తాయి. (102)

యక్షుడిలా అన్నాడు.

భరతర్షభా! అక్షయనరకాన్ని ఎవడు పొందుతాడు? నా ఈ ప్రశ్నకు వెంటనే సమాధానం చెప్పాలి. (103)

యుధిష్ఠిరుడిలా అన్నాడు.

ఏమీలేక యాచనకు వచ్చిన బ్రాహ్మణుని స్వయంగా ఆహ్వానించి, ఆపై లేదు పొమ్మనే వాడు అక్షయనరకాన్ని పొందుతాడు. (104)

వేదాలపై, ధర్మాశాస్త్రాలపై, బ్రాహ్మణూలపై, దేవతలపై, పితృధర్మాలపై మిథ్యాబుద్ధి గలవాడు అక్షయనరకాన్ని పొందుతాడు. (105)